Beton, armatura va temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

17. Uzilishdagi armaturaning uzayish qiymati 
qanchalik muhim?

Armaturaning uzayish qiymati kam bo‘lganda temir-be-

ton konstruksiyalarning mo‘rt (to‘satdan) buzilishi sodir bo‘li-
shi mumkin, hatto birozgina yuk ortib ketganda ham: solqilik
kam darzlarning ochilishi esa kichik bo‘lganda armatura uzi-
ladi. Boshqacha qilib aytganda konstruksiya o‘zining xavfli ho-
lati haqida signal bermaydi. Shuning uchun har qanday klass
armatura uzilishdagi nisbiy uzayishi  2% dan kam bo‘lmasli-
gi kerak.
18. Po‘latning oquvchanligi bilan betonning sirpanuvchanligi 
orasida qanday farq bor?

Po‘latning oquvchanligi ma’lum bir kuchlanishlarda 

pl
namoyon bo‘ladi, betonning sirpanuvchanligi esa har qanday
kuchlanishlarda ham sodir bo‘ladi. Betondagi kuchlanish an-
cha katta, yukning davomiyligi qancha uzoq bo‘lsa, sirpanish
deformatsiyasi shuncha yuqori bo‘ladi. Oquvchanlik deformat-

---

---

12
a

b
siyasi juda tez bir necha minutda sodir bo‘ladi, tobtashlash
deformatsiyasi esa yillab davom etishi mumkin.
9-rasm. 
10-rasm.

19. Nima uchun montaj sirtmoqlari uchun A-I 
klass po‘lat qo‘llaniladi, boshqa klass po‘latlar deyarli

qo‘llanilmaydi?

A-I klasdagi armatura silliqligi uchungina emas, balki ush-

bu klass po‘latda eng yuqori plastik xossalar bo‘lganligi uchun
hamda uni kichik egrilik radiusi bilan bukish mumkinli-
gi uchun qo‘llaniladi. Agar shunday sirtmoqni qattiq (yuqori
mustahkamlikdagi) po‘latdan tayyorlansa, ushbu po‘latda
darzlar hosil bo‘lib tayyorlash jarayonida bo‘lmasa ham, kons-
truksiyani ko‘tarishda uzilish sodir bo‘lishi mumkin, bu esa
xavf li.
20. Po‘latning kuchlanishlar relaksatsiyasi nima va u qachon