Bi-50 guruh talabasi Abduraximova Aziza Ilmiy rahbar


-jadval  Ko’chmas mulk bozorida rieltorlik faoliyatini amalga oshirish


Download 0.6 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana26.11.2020
Hajmi0.6 Mb.
#153524
1   2   3
Bog'liq
kochmas mulk bozorining iqtisodiyotdagi orni ahamiyati va roli


3-jadval 

Ko’chmas mulk bozorida rieltorlik faoliyatini amalga oshirish  

huquqi bеrilgan litsеnziyaga ega tashkilotlar soni (hududlar va yillar 

kеsimida)

 16

 

Hududlar 

Yillаr 

O’tgan yilga 

nisbatan, 

% da 

2011 

2012 

2013 

2014 

2015 

2016* 

Qоrаqаlpоg’iztоn 

Rеspusliкаsi 





100 


Аndijоn vilоyati 



10 



10 

100 


Buхоrо vilоyati 



11 


14 

15 


107 

Jizzах vilоyati 







100 

Qаshqаdаryo 

vilоyati 





112 


Nаvоyi vilоyati 





100 


Nаmаngаn vilоyati 





100 


Sаmаrqаnd 

vilоyati 

17 


18 

24 


27 

28 


104 

Sirdаryo vilоyati 







100 

Surхоndаryo 

vilоyati 





100 


Fаrg’оnа vilоyati 



10 


14 

15 


107 

Хоrаzm vilоyati 







100 

Tоshkеnt vilоyati 







100 

Tоshkеnt shаhri 

42 

64 


77 

100 


106 

106 


100 

Jаmi 

64 

120 

149 

188 

216 

220 

102 

3-jadvalda statistik ma’lumotlarni ko’rishimiz  mumkinki, bu yerda ko’chmas 

mulk bozorida rieltorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchi firmalar soni yil sayin ortib 

borgan. 2016yilda 2011 ga nisbatan respublika bo’yicha 156 taga ko’paygan, 2015 

                                                           

16

 



www.gkk.uz

 sayti ma’lumotkari asosida tayyorlangan. 



 

 

31 



yilga nisbatan esa 2% ga o’sgan.  Bu mamlakatimiz uchun juda yaxshi ko’rsatkich 

hisoblanadi. Chunki, ko’chmas mulk bozori faoliyati ortib borishi bilan YaIM ning 

mamlakatdagi  ulushi  ham  ortib  boradi  va  bu  mamlakatning  iqtisodiy  holatini 

aniqlashimiz mumkin. 



4-jadval 

 

Ko’chmas mulk bozorida rieltorlik faoliyatini amalga oshirish huquqi 

bеrilgan malaka sеrtifikatiga ega shaxslar soni (hududlar va yillar 

kеsimida)

 17

 

Hududlаr 

Yillаr 

O’tgan yilga 

nisbatan, 

%

da 

2011 

2012 

2013 

2014 

2015 

2016* 

Qоrаqаlpоg’istоn 

Rеzpubliкаsi 

25 


39 

48 


55 

58 


58 

100 


Аndijоn vilоyati 

33 


48 

52 


57 

60 


62 

103 


Buхоrо vilоyati 

35 


46 

55 


63 

78 


80 

102 


Jizzах vilоyati 

15 



19 

19 


21 

22 


104 

Qаshqаdаryo vilоyati 

15 

20 


24 

25 


44 

53 


120 

Nаvоiy vilоyati 

14 

14 


15 

17 


23 

25 


108 

Nаmаngаn vilоyati 

23 

38 


42 

52 


53 

56 


105 

Samarqand vilоyati 

59 

90 


113 

        128 

135 

137 


101 

Sirdaryo vilоyati 

12 


13 

16 


16 

16 


100 

Surхоndаryo vilоyati 

13 

15 


16 

16 


20 

21 


105 

Fаrg’оnа vilоyati 

25 

48 


53 

59 


69 

69 


100 

Хоrаzm vilоyati 

18 

22 


28 

31 


41 

42 


102 

Tоshкеnt vilоyati 

39 

64 


88 

         100 

111 

112 


101 

Tоshкеnt shаhri 

302 

433 


521 

        577 

682 

699 


102 

Jаmi 

618 

904 

1087 

1215 

1411 

1452 

103 

 

                                                           



17

Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish Davlat qo’mitasining “Baholash, rieltorlik 

va birja faoliyatlarini litsenziyalash boshqarmasi” tomonidan taqdim etilgan. 

  

 



 

 

32 



4-jadvalda Respublikamiz hududida rieltorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchi  

malaka  sertifikatiga  ega  shaxlar  hududlar  boyicha  ko’rstkichlari  bilan  berilgan. 

Mamlakatimizda eng ko’p malaka serifikatiga ega shaxslar  soni Toshkent shahrida 

joriy yilda 699 tani tashkil etganligi, 2015 yilga nisbatan 17 taga ko’payganligini, 

bu esa 2% ga oshganligini ko’rishimiz mumkin. Shuningdek, yuqori ko’rsatkichlar 

Samarqand    viloyatida  (2015  yilga  nisbatan  2taga  ko’paygan,  bu  esa    1%  ga 

o’sgan) va Toshkent viloyatida (2015 yilga nisbatan  1taga ko’paygan, bu esa  1% 

ga o’sganligini) ko’rishimiz mumkin. Malaka sertifikatiga ega, reyiltorlik faoliyati 

bilan shug’ullanuvchi shaxslar soni ortib borishi iqtisodiyotda ko’chmas mulkning 

o’rni tobora ortib borayotganligidan dalolat beradi. 

Jami  rieltorlik  faoliyatini  amalga  oshirish  uchun  bеrilgan  litsеnziyalar  soni 

246  tani  tashkil  etdi.  Shundan,  26  ta  litsеnziya  bеkor  qilingan.  Amalda    220  ta 

litsеnziya mavjud.

18

 



H

ar  qanday  davlatning  taraqqiyoti  ko’chmas  mulk  bozorining  rivojlanganlik 

darajasi  bilan  uzviy  bog’liq.  Shu  bois  mamlakatimizda  ko’chmas  mulkka  oid 

munosabatlarning  huquqiy  asoslarini  yaratish  va  takomillashtirish,  rivojlangan 

ko’chmas  mulk  bozorini  shakllantirishga  chuqur  e'tibor  qaratilmoqda.  Natijada, 

ko’chmas mulklar va ularga bo’lgan huquqlarga doir bitimlar tuzish bilan bog’liq 

xizmatlarni  ko’rsatish  bo’yicha  tadbirkorlik  faoliyati  ham  kеng  rivojlanmoqda. 

Bugungi  kunda  ko’chmas  mulk  bozorida  profеssional  xizmat  ko’rsatuvchi 

«Rеspublika  ko’chmas  mulk  birjasi»,  «Agrosanoat»  ko’p  tarmoqli  birjasi, 

Rеspublika mulk auktsioni, «Poytaxt auktsion» va «Munitsipal birja»   mas'uliyati 

chеklangan  jamiyatlari  aholi  va  xo’jalik  yurituvchi  subyеktlarga  ushbu  turdagi 

xizmatlarni ko’rsatib kеlmoqda.  Ayni paytda ko’chmas mulk obyеktlari va ularga 

bo’lgan  huquqlarga  doir  bitimlar  tuzish  bilan  rasman    davlat  ro’yxatidan  o’tgan 

mustaqil brokеrlik idoralari ham shuqullanayapti.  



 

 

 

                                                           

18

Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish Davlat qo’mitasining “Baholash, rieltorlik 



va birja faoliyatlarini litsenziyalash boshqarmasi” tomonidan taqdim etilgan. 

 

 

33 



5-jadval 

Rieltorlik faoliyatini amalga oshirish huquqi bеrilgan litsеnziyaga ega 

rieltorlik tashkilotlari soni bo’yicha ma'lumot (hududlar kеsimida) 2016 yil 1 

aprеl holatiga

19

 

 

 

 

Hududlаr  

Riyeltоrliк  хizmаtlаri  turlаri  bo’yichа  litsеnziyagа  egа  bo’lgаn 

tаshкilоtlаr sоni  

Кo’chmаs  mulк 

оb’екtlаrigа 

vа 


ulаrgа 

bo’lgаn 


huquqlаrgа  dоir 

bitimlаrni  tuzish 

chоg’idаgi 

vоzitаchiliк  

Кo’chmаs  mulк 

оbyекtlаrining vа 

ulаrgа 

bo’lgаn 


huquqlаr 

sаvdоsini  tаshкil 

etish  

Кo’chmаs 



mulк 

оbyекtlаrini 

ishоnchli 

bоshqаrish  

Кo’chmаs 

mulк 


bоzоridа 

ахbоrоt  vа 

mаslаhаt 

хizmаtlаri 

Jаmi  

Fоizdа 


%  

Qоrаqаlpоg’istоn 

Rеspubliкаzi  





1,8 

Аndijоn vilоyati  





10 


4,5 

Buхоrо vilоyati  

15 


15 



6,8 

Jizzах vilоyati  





1,8 



Qаshqаdаryo vilоyati  





4,1 

Nаvоiy vilоyati  





2,3 



Nаmаngаn vilоyati  





3,2 

Samarqand vilоyati  

18 





28 


12,7 

Sirdaryo vilоyati  





0,9 



Surхоndаryo vilоyati  





1,4 

Fаrg’оnа vilоyati  





15 


6,8 

Хоrаzm vilоyati  





1,8 



Tоshкеnt vilоyati  





3,6 

Tоshкеnt shаhri  

66 

21 


12 

106 



48,2 

Jаmi  

93 

89 

21 

17 

220 

100 

 

5-jadvaldan  ko’rishimiz  mumkinki,  eng  yoqori  ko’rsatkichlar  Toshkent 

shahriga  to’gri  kelmoqda.  Bugungi  kunda  rieltorlik  tashkilotlari  soni  jami 

                                                           

19

 Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish Davlat qo’mitasining “Baholash, rieltorlik 



va birja faoliyatlarini litsenziyalash boshqarmasi” tomonidan taqdim etilgan. 

 

 



 

 

34 



respublika  bo’yicha  220ta,  shundan  106  tasi,  ya’ni  48,  2  %  Toshkent  shahriga  

to’gri kelmoqda. 



6-jadval 

Mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori tendensiyalari

20

 

 

Yil 

Baholov

chi 

firmalar 

soni 

Baholash 

xizmatlari 

bozori hajmi, 

mlrd.so’m 

Baholash xizmatlari 

bozorining iqtisodiyotdagi 

ahamiyati (ya’ni uning 

YaIMga nisbati, %) 

 

2000 


401 

1.5 


0.046 

2001 


389 

1.7 


0.034 

2002 


372 

2.1 


0.028 

2003 


358 

2.6 


0.026 

2004 


327 

3.2 


0.026 

2005 


314 

3.9 


0.025 

2006 


287 

4.7 


0.022 

2007 


251 

5.5 


0.019 

2008 


39 

7.5 


0.02 

2009 


106 

8.4 


0.017 

2010 


114 

10.1 


0.016 

2011 


127 

12.7 


0.019 

 

 

Ko’chmas  mulk  bozori  mamlakat  iqtisodiyotiga  bevosita  ta’sir  ko’rsatibgina 

qolmay, mamlakatning iqtisodiy salohiyatidan ham dalolat beradi. 2008 yilda ro’y 

bergan  jahon  moliyaviy  –  iqtisodiy  inqirozi  ham  aynan  ko’chmas  mulk  bozorini 

ipotekali  kreditlash  tizimida  ro’y  bergan.  Prezidentimiz  I.A.Karimov  «Jahon 

moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari 

va choralari»  nomli risolasida “Bu inqiroz Amerika Qo‘shma Shtatlarida ipotekali 

kreditlash tizimida ro‘y bergan tanglik holatida boshlandi. So‘ngra bu jarayonning 

miqyosi kengayib, yirik banklar va moliyaviy tuzilmalarning likvidlik, ya’ni to‘lov 

qobiliyati zaiflashib, moliyaviy inqirozga aylanib ketdi. Dunyoning yetakchi fond 

bozorlarida  eng  yirik  kompaniyalar  indekslari  va  aksiyalarning  bozor  qiymati 

halokatli darajada tushib  ketishiga  olib keldi.    Bularning barchasi, o‘z  navbatida, 

ko‘plab mamlakatlarda ishlab chiqarish va iqtisoyot sur’atlarining keskin pasayib 

                                                           

20

 Shoha’zamiy.SH.SH. Mulk, qiymat va narxning nazariy asoslari, T.: Iqtisod-moliya 460 b. 



 

 

35 



ketishi  bilan  bog‘liq  ishsizlik  va  boshqa  salbiy  oqibatlarni  keltirib  chiqardi”  deb 

ta’kidlaydi. 



 

 

7-jadval 

Turar-joy bozorining rivojlanish dinamikasi

21

 

Ko’rsat- 

kichlar 

2007 

yil 

2008 

yil 

2009 

yil 

2010 

yil 

Aholining barcha 

xarajatlari mlrd 

so’m 


13498,2 

18101,1 


22915,8 

27690,1 


Uy-joy haridi 

bozori hajmi, mlrd 

so’m 

2834,6 


3801,2 

4912,3 


5814,9 

 

 



7-jadvalda  aholini  uy-joy  haridi  uchun  qilgan  xarajatlari  ya’ni  talabi 

ortganini  ko’rishimiz  mumkin.  Demak,  aholi  turmush  darajasi  yildan-yilga 

yaxshilanib bormoqda.  

Xulosa  qilib  aytganda,  ko’chmas  mulk  bozoridagi  munosabatlarni  tartibga 

soluvchi  yangi  huquqiy  me’yorlarning  joriy  etilishi  ko’rsatilayotgan  xizmatlar 

sifatini  oshirib,  rieltorlik  faoliyatining  alohida  shartlar  va  talablar  asosida 

rivojlanishida muhim omil bo’ladi.

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

                                                           

21

  Manba:  O’zbekiston  Respublikasi  Davlat  ststistika  qo’mitasi,  Davlat  mulkini  boshqarish  Davlat  qo’mitasi 



ma’lumotlari 

 

 

36 



 

 

 

Xulosa 

 

  Kurs ishi yozish jarayonida quyidagi xulosalar shakllantirildi: 

- Ko’chmas  mulk  bozorining  nazariy  asoslari  va  uni  iqtisodiyot  bilan 

bog’liqlikda  o’rganishining  zaruratini  o’rganish,  bozorda  shakllangan  talab  va 

taklif funksiyalaridan iborat. 

- Ko’chmas  mulk  bozorining  iqtisodiyotdagi  o’rni  asosan  markaziy  o’ringa 

ega  bo’lib,  mulkiy  munosabatlar  orqali  amalga  oshiriladi  va  kerakli  xulosalar 

chiqariladi. 

- Ko’chmas mulk bozorining ahamiyati - bu mulkchilik tizimida shakllangan 

professional institutlar, yuridik va jismoniy shaxslar va davlat subyektlari o’rtasida 

olib boriladigan moliyaviy munosabatlardan iborat. 

- Ko’chmas  mulk  bozorining  roli  bozorda  sotilgan  mulklar  hajmini  YaIMga 

nisbatan  (%)  ko’rsatkichi  bilan  aniqlanadi.  Ko’chmas  mulk  bozori  hajmi  qancha 

ortsa YaIM ham shunga qarab ko’payadi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

37 



 

 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 

 

        1.  O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  8  dekabr  1992y.(o’zgartirish  va 

qo’shimchalar bilan). 

2. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi T.: «Adolat» 30.08. 1996y 

3. O‘zbekiston Respublikasi “Mulkchilik to’g’risida”gi Qonun 31.10.1990y. 

4.  O‘zbekiston  Respublikasi  “Baholash  faoliyati  to’g’risida”  gi  Qonun. 

19.08.1999y. 

5.  O‘zbekiston  Respublikasi  “Rieltorlik  faoliyati  to’g’risida”  gi  Qonun.

 

22.12.2010y. 



        6.  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2008  yil  24  apreldagi 

“Baholovchi  tashkilotlar  faoliyatini  yanada  takomillashtirish  va  ko’rsatilayotgan 

hizmatlar  sifati  uchun  ularning  mas’uliyatini  oshirish  to’g’risida”  PQ-843-son 

Qarori. 


        7.  O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Maxkamasining  2008  yil  28  iiyuldagi 

“Baholash  to’g’risidagi  hisobotlarning  haqqoniyligini  ekspertizadan  o’tkazish 

mexanizmini tasdiqlash haqida”gi PQ  218- son Qarori. 

        8. O’zbekiston Respublikasi Davlat mulk qo’mitasining 2006 yil 14 iyundagi 

“Baholashni umumiy tushuncha va printsiplari” Mulkni baholash milliy standarti. 

        9. O’zbekiston Respublikasi Davlat mulk qo’mitasining 2006 yil 14 iyundagi 

“Bozor qiymati baholash bazasi sifatida” Mulkni baholash milliy standarti. 

       10. O’zbekiston Respublikasi Davlat mulk qo’mitasining 2006 yil 14 iyundagi 

“Bozor  qiymatidan  farqlanuvchi  baholash  bazasi”  Mulkni  baholash  milliy 

standarti.  

       11. O’zbekiston Respublikasi Rieltorlik xizmatlarining milliy standarti (2-son 

RXMS)  «Ko’chmas  mulk  bozorida  axborot  va  maslahat  xizmatlari»ni  tasdiqlash 



 

 

38 



to’g’risida[O’zbekiston  Respublikasi  Adliya  vazirligi  tomonidan  2014  yil  18 

noyabrda ro’yxatdan o’tkazildi] 

 

 

12.  Горемыкин  В.А.,  Бутулов  Э.Р.  Экономика    недвижимости.  М.: 

Филинь, 1999. 

13. 


Гребенников  В.Г.  Методология  оценочной  деятельности: 

современное  состояние  и  перстпективы  развития  в  Российской  Федерации. 

Фонд «Бюро экономического анализа», М., 2000. 

14.  Грибовский  С.В.  и  др.  Оценка  стоимости  недвижимости.  М.: 

Интерерклама, 2003.- 704 с. 

15. Коупленд Т. Стоимость компании: оценка и управление/ пер. с англ.- 

М.: ИМЭМО, 1990. 

16.  Кондратьев  Н.Д.  Проблемы  экономической  динамики.  –  М.: 

Экономика, 1989. 

17. SH.Sh.Shoha’zamiy Mulk, qiymat va narxning nazariy asoslari. Toshkent 

“Iqtisod-moliya” 2015 -457b 

18.  Балабанов  И.  Т.  Операции  с  недвижимостью  в  России.  –  М.: 

Финансы и статистика, 1996. 10 с. 

19.  Yodgorov  V.U.,  Mirjalilova  D.SH.  Ko’chmas  mulkdan  foydalanishni 

tashkil  etish  va  boshqarish.  O’quv  qo’llanma.-T.:  Toshkent  arxitektura-qurilish 

institutш, 2014. -200 b. 

20. Ресина. Экономика недвижимости. М.: «Дело», 2000. 

21.  Микерин  Г.И.,  Гребенников  В.Г.,  Нейман  Е.И.  Методологические 

основы оценки стоимости имущества –М.: ИНТЕРРЕКЛАМА, 2003-688С.   

22.


 

Берталанфи  Л.  Общая  теория  систем-обзор  и  результатов. 

“Системные исследования” Ежегодник М.: Наука, 1969; Современная теория 

систем  управления  /Под  ред.  К.Т.Леондеса.-М.;  Наука,  1970  -512  с.; 

Александров А.Г. Оптимальные и адаптивные системы. – М.: Высщая школа, 

1989. -265 с. 



 

 

39 



Internet saytlari 

 

http://www.press-service.uz



 (O’zbekiston Respublikasi Prezidenti portali). 

www.gov.uz

. (O’zbeksiton Respublikasi hukumatining rasmiy sayti). 

www.gki.uz

 (O’zbekiston Respublikasi Davlat mulk qo’mitasi). 

http:// www.rmm.uz



  (“Respublika mulk markazi” YoAJning sayti). 

www.sion.uz

 (Ko’chmas mulk agentligi) 

www.wikipedia.ru

 (Ma’lumotlar qidiruv portali)  

              

www.profocenka.ru

 (ЗАО “Профессиональные оценки и экспертизы”)



 

 

Download 0.6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling