Bilet – 1, 8, 21 Tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari

Biznesni tashkil etishdagi amal qilish lozim bo‘lgan dastlabki tamoyillar

.biznes tashkil etish, rejalashtirish texnologiyasining zamonaviy uslublari va amaliyotini o‘rganish; biznesni tashkil etishni va yuritish tuzilmasi va mazmunini belgilash; biznesni tashkil etish va yuritish bo‘limlarini rejalashtirish uslublarini o‘rganish bo‘yicha mos bilim, ko‘nikma va malaka shakllantirishdan iborat. Biznesni tashkil etish va yuritish” faniningtuzilmasini; korxonalarda ishlab chiqarishni tashkil etishni; korxonalardagi mavjud imkoniyat va muammolarni bartaraf etishni; korxonalarning ishlab chiqarish potensialidan samarali foydalanishda yangi usullari va yo‘nalishlariningasosiy qonunlari, prinsiplari haqida tasavvurga ega bo‘lishi;
“Biznesni tashkil etish va yuritish” fanining korxonada ishlab chiqarishni tashkil qilish ko‘rsatkichlari darajasini ishlab chiqish hamda tadqiqot va baholash bilan bog‘liq masalalarni hal etish; tashkil etishni mukamallashtirish bo‘yicha vaziyatli masalalarni echish; korxonani moliyaviy sog‘lomlashtirish muammolarini bartaraf etish; umumboshqarish masalalarini qo‘yish va hal etish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;
2. Biznes va tadbirkorlikni bir-biridan ajratib turuvchi xususiyatlarni keltiring

Biznes	Tadbirkorlik
1. Erishilgan muvaffaqiyatni mustahkamlashga intilish, faoliyatning reproduktiv xarakteri	1. Tashabbuskorlik, uddaburronlik, izlanuvchanlik, ijodkorlik, serg’ayratlik
2. Foyda (daromad) keltiradigan ishga ega bo’lgan shaxs	2. Ishga ega bo’lgan shaxs
3. Kapitalga ega	3. Boshlang’ich kapitalga ega bo’lmasligi mumkin
4. Menejerlik iqtidoriga ega, doimiylikka intiladi, fikran va hatti-harakatlarda konservator	4. Tavakkalchilikka moyillik, novatorlik, «ilohiy» iqtidorga egalik
5. Kapitaldan daromad olish	5. Tadbirkorlikdan foyda olish
6. Amaliyotda ko’proq uchraydi	6. Amaliyotda kamroq uchraydi

Bugungi kunda biznes va tadbirkorlikning ahamiyatini ko’pchilik to’g’ri tushungan va anglagan, chunki ular asosida doim ham foyda keltiruvchi ishni yo’lga qo’yish, boshqacha qilib aytganda pul to’plash yotmaydi, balki o’ziga, oilasiga, butun jamiyatga foyda keltirish birinchi o’ringa qo’yiladi. Biznesmen, tadbirkor – biz ilgari o’ylaganday, bizga o’rgatishganday kapitalist emas, u tashabbuskor, o’z faoliyatida muvaffaqiyatga erishish istagiga ega bo’lgan shaxsdir. Bunda biznesmen (tadbirkor) yoki uning komandasidan (jamoaviy biznesda) boshqa biror kishi muvaffaqiyatni ta’minlashi ahamiyatga ega emas, tadbirkorlik ishi amaldagi qonunchilik qoida va normalariga mos kelsa bo’ldi. Bunday qonun-qoidalar doirasidan tashqarida tashkil etilgan tadbirkorlik faoliyatining «yashirin» va tabiiyki, noqonuniy, jamiyatga qarshi faoliyat deb atalishi bejiz emas.

3. 
   Biznesda sug’urtalashning maqsadi va asosiy yo’nalishlari
   

. Ma’lumki, sug’urta munosabatlari keng qamrovli tushuncha bo’lib, u o’z ichiga sug’urta shartnomasining tuzilishidan, uning tugashigacha bo’lgan muddatni qamrab oladi. O’zbekistonda sug’urta tashkilotlari faoliyatida tadbirkorlik risklarini sug’urtalashni rivojlantirishni quyidagi yirik yo’nalishlarda amalga oshirish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz:

1.
Eksportni, xamda kichik va xususiy biznes sub’ektlarini sug’urtalashni

tezkor rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni yaratish.
Bunda eksport sug’urtasi deganda eksport kontraktlarni siyosiy va tijorat kaltisliklaridan sug’urta kilishni, xorijiy investorlarni mulkiy va shaxsiy manfaatlarini kompleks sug’urtasini va eksport-import yuk tashuvlari sug’urtasini umumiy xolda tushuniladi. Shu munosabat bilan usish tendentsiyasiga karamasdan eksport kontraktlarini sug’urta kilish buyicha ishlar xaligicha konikarsiz xolda olib borilayotganini belgilab utish zarur. 2013, 2014 yillar uchun maksad tarikasida eksportni sug’urtalash buyicha kursatilgan xizmatlar xajmi 2012 yil kursatkichiga nisbatan 1,5 marta usishni tashkil kilishini belgilab olish zarur.
2.
Milliy sug’urtalovchilar tomonidan tadbirkorlik faoliyatini sug’urtalash borasida, asosan azaliy sug’urta turlari buyicha xizmatlar kursatiladi, bular baxtsiz xodisalardan sug’urtalash, kuchmas mulkni, sanoat uskunalarini va uzga mulkni, transport vositalarini va garovga kuyilgan mulkni sug’urtalashdir.
Bizning sug’urta bozorimiz uchun yangi bulgan, biznesni tuxtab kolishi va mikyosini kamayishi, kuzda tutilmagan xarajatlar, debitorning nochorligi (bankrotligi), suda ishni kurish (tortishuvlar) natijasidagi xarajatlar tufayli, berilgan kafolat buyicha majburiyatni yoki professional javobgarlikni kelib chikishi natijasidagi tadbirkorlik faoliyatining zararlaridan sug’urtalash turlariga etarli darajada e’tibor berilmadi.
3.
O’zbekiston sug’urtalovchilari tomonidan amalga oshirilayotgan tarif siyosatini takomillashtirish, mamlakatda aktuariylarning faoliyati uchun huquqiy asos va shart-sharoitlar yaratish.

Sug’urtalovchilar tomonidan amalga oshirilayotgan tarif siyosatining to’g’ri yo’lga qo’yilishi, ular tomonidan sug’urtalash jarayonini sifatli va barqaror bo’lishini ta’minlovchi asosiy omil hisoblanadi. Samarali tarif siyosatining asosini tashkil etuvchi tarkibiy qism bu sug’urtalovchi tomonidan ishlab chiqiladigan tarifikatsiya tizimi hisoblanadi. Tarifikatsiya tizimini shakllantirishda sug’urtalovchi eng avvalo, amalga oshiradigan sug’urta turlarini hisobga olishi zarur. Vaholanki, tarifikatsiya tizimi har bir sug’urta mahsuloti

3.