Bilet – 1, 8, 21 Tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari

2. Strategik va operativ biznes rejalashtirish
Strategik rejada kompaniyaning yakuniy tasavvuriga erishish uchun yo'l xaritasi ko'rsatilgan. Strategiyani ishlab chiqish uchun yuqori rahbariyat javobgardir. strategiyani rejalashtirish jarayonida tashkilotning ichki va tashqi ish muhitini (mikro va makro muhit) va kompaniyaning hozirgi tendentsiyalarini tahlil qilish zarur. Makro muhitni tahlil qilish uchun PESTEL tahlilidan va porterning beshta kuchlar nazariyasidan foydalanish mumkin. SWOT tahlilida SW (kuchli va zaif tomonlari) mikro muhitni tahlil qilish uchun, OT (imkoniyatlar va tahdidlar) tashkilotning makro muhitini tahlil qilish uchun ishlatilishi mumkin. Keyin kompaniya strategiyasi ko'proq foyda olish uchun ichki kuchli va tashqi imkoniyatlarga yo'naltirilgan bo'lishi kerak.
Operatsion rejalashtirish nima?
Operatsion rejalar batafsil yo'l xaritasini taqdim etadi, unda harakatlar qanday va kim tomonidan bajarilishi ko'rsatilgan. Boshqacha aytganda, operatsion rejalar yuqori taktik va qisqa muddatli. Operatsion rejalar tashkilotning strategik rejalari asosida tuziladi.
Operatsion rejalashtirish strategik rejadagi maqsad va vazifalarga erishish uchun moliyaviy resurslar, jismoniy resurslar va inson resurslari kabi tashkiliy resurslarni muvofiqlashtirishni osonlashtiradigan boshqaruv vositasi sifatida qaralishi mumkin.
Operatsion rejalarda aniq maqsadlar, bajarilishi kerak bo'lgan tadbirlar, kutilayotgan sifat standartlari, kerakli natijalar, kadrlar va resurslarga bo'lgan talablar va boshqa monitoring mexanizmlari bo'lishi kerak. Operatsion rejalarini tuzish uchun tashkilotning funktsional sohalarining o'rta rahbariyati javobgardir.
3 Rejalashtirish va prognozlashning normativ asosi
. Erkin iqtisodiy faoliyat va tijorat rivojlanib borayotgan, biz avvalgi zavod va fabrikalarga qaraganda ko’proq zamonaviy biznes va tadbirkorlik haqida gapirayotgan bir sharoitlarda matematika tili bilan aytganda norma va normativlar (normativ asoslar) «bozor» tushunchasi bilan bog’lanishi qiyin bo’ladi. Bugungi kunda ularning roli va maqomi biroz susaygan, chunki ular tadbirkorlar fikriga ko’ra bozorga qaraganda ko’proq rejali iqtisodiyot tomon yaqinroq turganday bo’ladi.
Aslida esa bunday emas, albatta. Norma va normativlar doimo rejalashtirish va xo’ jalik boshqaruvining muhim elementi bo’ lib kelgan. Har bir biznesmen va tadbirkor, aytaylik, do’kon, restoran, mehmonxona yoki mebel ishlab chiqaruvchi tsex qurmoqchi bo’lsa, albatta qurilish xarajatlari va talab qilinuvchi resurslarni hisob-kitob qiladi. Ya’ni u rejalashtirish bilan, to’g’rirog’i xarajatlar va resurslar talabini ularning har bir turi bo’yicha normalashtirish bilan shug’ullanadi. Biznesmen ham, davlat korxonasi direktori ham xarajatlar minimal bo’lgan holda ko’proq foyda va daromad olishga intilishi tabiiy.
Xo’jalik amaliyotida normalashtirish bu mahsulot ishlab chiqarish va sotish jarayonlarining normal kechishi uchun zarur bo’lgan ishlab chiqarish va boshqa resurslar zahiralari va sarflanishining eng yuqori va eng quyi normalarini ishlab chiqish va belgilash usulidir. Normalashtirish elementlari sifatida norma va normativlarni ko’rsatib o’tish mumkin.
Norma bu - belgilangan sifatli (masalan, standartli bir buxanka non chiqarish uchun sarflanuvchi un normasi, belgilangan hajmli metall konstruktsiyasini kavsharlash uchun sarflanuvchi elektrodlar soni va hokazolar) mahsulot (ish, xizmat) birligini tayorlash uchun xom-ashyo, material, yoqilg’i, energiya va hokazolarning mutlaq (absolyut) sarflash mumkin bo’lgan maksimal kattaligidir.