Bilim sohasi: 300000- ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot Ta’lim sohasi

Harorat sezgilariga issiq va sovuqni sezish kiradi. Terida va shilliq pardalarda maxsus tanachalar bor, ularning ichida issiqni yoki sovuqni sezadigan maxsus nervlarning chekka tarmoqlari bo‘ladi.
Harorat sezgilarining tashqi sababi biron haroratga ega bo‘lgan qattliq, suyuq va gazsimon jismlarning organizmimizga tegib turishidir. Issiqlikni yoki sovuqni ayirish terimizga tegib to‘rgan narsa (qo‘zg‘ovchi) harorati bilan badan harorati o‘rtasidagi nisbat bilan belgilanadi. Agar qo‘zg‘ovchining harorati badanimiz yuzasining haroratidan pastroq bo‘lsa, sovuq sezamiz, agar qo‘zg‘ovchining harorati badan haroratidan yuqoriroq bo‘lsa issiq sezamiz. Issiq yoki sovuqning farqiga borish biz haroratini sezayotgan jismlarning issiq o‘tkazuvchanligiga ham bog‘liq. Shu sababli, baravar haroratda, masalan, 10 gradus sovuqda yaxshi o‘tkazgich (masalan, temir) yomon o‘tkazgichga (masalan, yungga) qaraganda sovuqroq bilib tuyuladi. Harorat sezgilari faqat (odam organizmiga nisbatan) tashqaridagi narsalar ta'siri bilangina emas, balki organizmning ichida asosan, qon aylanishining kuchayishi yoki susayishi natijasida ham hosil b lishi mumkin. Shu sababli, masalan, odam qattiq qo‘rqqanda ba'zan «Q rqqanimdandir-dirtitrab ketdim» deydi, qattiq uyalganda esa: «Uyalganimdan istmam chiqib ketdi» deydi. Birinchi holda qon tomirlari torayadi, ikkinchi holda esa kengayadi.
Muskul-harakat sezgilari va statik sezgilar
Muskul-harakat sezgilari motor sezgilar yoki kinestetik sezgilar deb ham ataladi. Bu xii sezgilarga tazyiq (o irlik)ni bilish sezgilari, qarshilik- 83 ni (qattiqlik, yumshoqlikni) bilish sezgilari va ayrim organlarning ha- rakatini bilish sezgilari kiradi. Bu sezgilaming organlari — gavdamizdagi hamma muskullar, paylar va b im yo‘zalaridir. Hamma muskullarda, paylarda va b imlarda maxsus sezuvchi nervlarning chekka tarmoqlari bor, muskul-harakat sezgilari va statik sezgilar ana shu nerv tarmoqlari yordami bilan hosil bo‘ladi.
Muskul-harakat sezgilarining tashqi, flzik sababi muskullarimizga ta'sir etuvchi narsalarning mexanik tazyiqi yoki qarshiligi, shuningdek, gavda- mizning harakatlaridir. Shu sabablarta'sirida muskullar, paylar, boylam- lar va b im yo‘zalarida ishqalanish, taranglashish, ch zilish, qisilish hodisalari yo‘z beradi. Bularning hammasini biz tazyiq, qattiqlik, og‘irlik, yumshoqlik deb his qilamiz.