Bilim sohasi: 300000- ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot Ta’lim sohasi

Statik sezgilar gavdamizning fazodagi holatini bilish va muvozanat saqlash sezgilari deb ataladi. Gavdaning fazodagi holatini bilish va muvozanat saqlash sezgisi uchun ichki quloqdagi vestibulyar apparat retseptor vazifasini taydi. Quloq dahlizi va yarim doira kanallar vestibulyar appa- rat tarkibiga kiradi. Yarim doira kanallami to‘ldirgan endolimfada sezuvchi nerv tarmoqlari bor, bu nerv gavdamizning fazodagi harakatini va holatni idora etadi. Gavdamiz turli harakatlar qilganda endolimfa tebranib, ana shu nervni qo‘zg‘aydi. Gavda muvozanatini saqlashda otolitlar katta rol ynaydi. Otolitlar — endolimfada otolit pardasi deb ataluvchi maxsus pardaning ustida so‘zib yuradigan mayda ohaktosh kristallaridan iboratdir.
Organizm, asosan, avtomatik suratda refieks yo‘li bilan muvozanat saqlaydi, gavdamizning biron holati muvozanat bo‘zilgandagina, ayniqsa, ravshan seziladi (bilib olinadi). Muvozanat organi zararlanganda odam bi­ron organining (yoki butun gavdasining) holatini bila olmaydi va yurganda muvozanat saqlay olmaydi. Gavdamiz holatining sezilishida kirish, harakat (kinestetik) sezgilari bilan teri sezgilari ham katta ahamiyatga egadir.
Organik sezgilar
Ochiqqanda, suvsaganda, ortiq to‘yib ketganda, charchaganda, ko‘ngil ayniganda, ichki organlarimiz origanda ichki sezgilar tuyiladi, bularni organik sezgilar deyiladi; kishining o‘zini tetik, salomat, kasal his qilishlari ham organik sezgilar jumlasidandir. Organik sezgilarning ko‘pi differensiatsiyalanmagan va betayin bo‘ladi. Bu sezgilaming retseptorlari ichki organlarda: qizilo‘ngach, me'da, ichak, qon tomirlari, o‘pka va shu kabilarda bo‘ladi.
Yuqorida aytganimizdek, ichki organlarda bilib turadigan jarayonlar organik sezgilar retseptorlarining qo‘zovchilaridir. Ammo ichki organlar salomat bilib, ishlab to‘rgan vaqtda biz ichki (organik) se Ilihlnrni yo payqamaymiz yoki bu sezgilar zimizni umuman «yaxshi» htft qllish - tetiklik, salomatlik va boshqa shu kabi tuyg‘ular tarzida ifo-dwlnnndi. Ichki organlarimizning ishi izdan chiqqan taqdirda organik (ichki) M/tfiltir, ayniqsa, aniq bilinadi. Masalan, chanqov, ochlik, to‘yib ketish noto‘g‘ilari, ichki organlarda og‘riq his qilish sezgilari, ko‘ngil aynish sezgilari shundaydir.
Organik sezgilar ko‘pincha xush va noxush tuyg‘ular kuzatadi, kuchli llissiy tonda namoyon bo‘ladi. Masalan, kishi och qolganda yoki biron ycri o riganda zini nihoyat darajada «yomon» sezadi, azob chekadi, iltimos kishi salomat bo‘lib, hech yeri og‘rimasa yoki yotib yaxshi ovqat yesa «huzur» qiladi