Bilimga chankok, isteʼdodli yoshlarni topib, ularni vatanga fidoyi insonlar kilib tarbiyalash mukaddas vazifadir

3.3. rasm. Angren qo’ng’ir ko’mirlarini nitrat kislata asosida oksidlashning tarkibidagi gumin kislotaning o’zgarishining erima konsentratsiyasi va haroratiga bog’liqligi.
bilan jihozlangan shisha silindrsimon reaktorda o'tkazildi. Reaktorga kislota quyildi, oldindan belgilangan harorat o'rnatildi, aralashtirgich yoqildi va jigarrang ko'mir namunasi yuklandi. Jarayon oxirida reaktsiya massasi suyuq va qattiq fazalarga bo'lindi. Qattiq faza distillangan suv bilan azot kislotasidan neytral reaktsiyaga qadar yuvilib, havo quruq holatigacha quritildi va tarkibida kul, namlik, organik moddalar, gumus va fulvik kislotalarning hosilasi aniqlandi. Kul tarkibi GOST 11022-75 bo'yicha, namlik - GOST 11014-70 bo'yicha, organik moddalar - 100 va kul va namlik foizlari yig'indisi, hümik kislotalarning hosildorligi - GOST 9517- bo'yicha aniqlanadi.



3.4. rasm. Angren qo’ng’ir ko’mirlarini nitrat kislata asosida oksidlashning tarkibidagi fulvokislotasining o’zgarishining erima konsentratsiyasi va haroratiga bog’liqligi.
Tajriba natijalari rasmlarda keltirilgan. Angren ko'mirining tarkibi azot kislotasining kontsentratsiyasi qarab qanday o'zgarishi aniqlandi. 3.1-3.5 rasmlarda keltirilganidek Fulvokislotalar miqdori ko’mir tarkibidagi umumiy organik
moddalarning HNO₃ konsentratsiyasi 15% bo'lsa, eritma harorati 20 ℃ bo’lganda 2,68 % ni tashkil etdi, HNO₃ konsentratsiyasi 20% bo'lsa, eritma harorati 40 ℃ bo’lganda 3,68 % ni tashkil etgan bo’lsa HNO₃ konsentratsiyasi 30% bo'lsa, eritma harorati 80 ℃ bo’lganda 5,38 % gacha ko'tariladi. Suvda eruvchan organik moddalar ko’mir tarkibidagi umumiy organik moddalarga nisbattan miqdori HNO₃ konsentratsiyasi 15% bo'lsa, eritma harorati 20 ℃ bo’lganda 8,68 % ni tashkil etdi, HNO₃ konsentratsiyasi 20% bo'lsa, eritma harorati 40 ℃ bo’lganda 10,68 % ni tashkil etgan bo’lsa HNO₃ konsentratsiyasi 30% bo'lsa, eritma harorati 80 ℃ bo’lganda 12,38 % gacha ko'tariladi. Suvda eruvchan organik moddalar ko’mir tarkibidagi
Suvda erimaydigan organik moddalar ko’mir tarkibidagi umumiy organik moddalarning HNO₃ konsentratsiyasi 15% bo'lsa, eritma harorati 20 ℃ bo’lganda 55,68 % ni tashkil etdi, HNO₃ konsentratsiyasi 20% bo'lsa, eritma harorati 40 ℃ bo’lganda 28,68 % ni tashkil etgan bo’lsa HNO₃ konsentratsiyasi 30% bo'lsa, eritma harorati 80 ℃ bo’lganda 4,38 % gacha gacha kamayganligi aniqlandi.
Yuqorida keltirilgan jarayon parametrlarini hisobga olgan holda 3.1-3.4 rasmlarda HNO₃ konsentratsiyasi 40% bo'lsa, ko'mirning nisbati: HNO₃ = 1: 1,2, bo’lganda oksidlangan ko'mirdagi gumin kislotalarning umumiy og’irligi 47,12% gacha ko’paygani aniqlangan bo’lsa, HNO₃ konsentratsiyasi 30% bo'lsa, ko'mirning nisbati: HNO₃ = 1: 1,5 bo’lganda ko'mirdagi gumin kislotalarning umumiy og’irligi 45,21% gacha ko’paygani aniqlandi. HNO₃ konsentratsiyasi 40% bo'lsa, ko'mirning nisbati: HNO₃ = 1: 1,2, bo’lganda oksidlangan ko'mirdagi fulvokislotalarning umumiy og’irligi 5,12% gacha ko’paygani aniqlangan bo’lsa, HNO₃ konsentratsiyasi 30% bo'lsa, ko'mirning nisbati: HNO₃ = 1: 1,5 bo’lganda ko'mirdagi gumin kislotalarning umumiy og’irligi 4,21% gacha ko’paygani aniqlandi. HNO₃ konsentratsiyasi 40% bo'lsa, ko'mirning nisbati: HNO₃ = 1: 1,2, bo’lganda oksidlangan ko'mirdagi ishqorda eruvchan organik moddalar umumiy og’irligi 52,23% gacha ko’paygani aniqlangan bo’lsa, HNO₃ konsentratsiyasi 30% bo'lsa, ko'mirning nisbati: HNO₃ = 1: 1,5 bo’lganda ko'mirdagi gumin kislotalarning umumiy og’irligi 49,36% gacha ko’paygani aniqlandi. Oksidlangan ko'mir Optimal oksidlanish tarkibidagi HNO₃ kontsentratsiyasining 30 va 40% bo'lgan o'zgarishini, haroratga qarab ko'mir nisbati: HNO₃ = 1: 1,5 o'zgarishini ko'rsatadi.
Ma'lumki, fosforli o'g'itlarni tarkibida gumin kislotalarining yetarli miqdori bo’lgan tabiiy ko'mir bilan biriktirish fosfor besh oksidini tuproqda ballast hosil

3.5. rasm. Angren qo’ng’ir ko’mirlarini nitrat kislata asosida oksidlashning tarkibidagi erimaydigan organic moddalarining o’zgarishining erima konsentratsiyasi va haroratiga bog’liqligi.