Billing tizimini ishlash texnologiyasi va iqtisodiyotda qo’llash salmog’i

Billing tizimi bo’yicha prezidentimizning qarori

Raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni keng joriy etish chora-tadbirlari

toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qarori
2017-2021 yillarda Oʻzbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yoʻnalishi boʻyicha Harakatlar strategiyasini “Ilm, maʼrifat va raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturida belgilangan vazifalarga
muvofiq hamda iqtisodiyot tarmoqlari va davlat boshqaruvi tizimiga zamonaviy
axborot texnologiyalarini keng joriy etish va telekommunikatsiya tarmoqlarini
kengaytirish orqali respublika iqtisodiyotining raqobatbardoshligini yana-da
oshirish maqsadida:
Quyidagilar raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni yana-da
rivojlantirishning qoʻshimcha vazifalari etib belgilansin:

2023-yilga kelib raqamli iqtisodiyotning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi

ulushini 2 baravarga koʻpaytirishni nazarda tutgan holda, shu jumladan, ishlab
chiqarishni boshqarishda axborot tizimlari kompleksini joriy qilish, moliyaviy-
xoʻjalik faoliyatda hisobot yuritishda dasturiy mahsulotlardan keng foydalanish,
shuningdek, texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish orqali uni jadal
shakllantirish;
2020-2021 yillarda barcha sogʻliqni saqlash muassasalari, maktablar va
maktabgacha taʼlim tashkilotlarini, shuningdek, qishloqlar va mahallalarni yuqori
tezlikdagi Internet tarmogʻiga ulash hamda aloqa xizmatlari sifatini oshirishni
koʻzda tutgan holda mamlakatning raqamli infratuzilmasini toʻliq modernizatsiya
qilish va zamonaviy telekommunikatsiya xizmatlaridan barcha hududlarda
foydalanish imkoniyatini taʼminlash;
2022-yilga qadar elektron davlat xizmatlari ulushini 60 foizgacha yetkazishni
nazarda tutgan holda davlat axborot tizimlari va resurslarini yaratish hamda
integratsiya qilish, davlat maʼlumotlar bazalaridagi axborotlarni unifikatsiya qilish,
shuningdek, davlat xizmatlarini koʻrsatish tartibotlarini optimallashtirish va
tartibga solish orqali elektron hukumat tizimini rivojlantirish;
dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarish va texnologik maydonchalar yaratish orqali
“raqamli tadbirkorlik”ni rivojlantirish, 2023-yilga kelib ushbu sohadagi xizmatlar
hajmini 3 baravarga oshirish va ularning eksportini 100 million dollarga yetkazish;
taʼlim tizimining barcha bosqichlarida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish va
zamonaviy iqtisodiyot uchun zarur boʻlgan raqamli bilimlarning darajasini
oshirish, taʼlim infratuzilmasini takomillashtirish, shuningdek, “Besh tashabbus”
loyihasini amalga oshirish doirasida 2022-yilga qadar respublikaning barcha
hududlarida raqamli bilimlarga oʻqitish markazlarini ochish.
Belgilansinki, Oʻzbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va
kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi (keyingi oʻrinlarda – Vazirlik):
raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni rivojlantirish sohasidagi vakolatli organ
hisoblanadi;
raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni rivojlantirish doirasida axborot tizimlari,
resurslari va boshqa dasturiy mahsulotlarni yaratish va joriy etish boʻyicha davlat
organlari va tashkilotlarning loyihalari va texnik hujjatlari hamda normativ-
huquqiy hujjatlari loyihalarini majburiy ekspertizadan oʻtkazadi.Oʻzbekiston
Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyiha boshqaruvi milliy agentligida (keyingi
oʻrinlarda – Agentlik) kripto-aktivlar va blokcheyn texnologiyasini joriy etish
boʻyicha vakolatlar saqlab qolinsin. Vazirlik huzurida quyidagilar:
a) “Elektron hukumat loyihalarini boshqarish markazi” davlat muassasasi tashkil
etilsin va quyidagilar uning asosiy vazifalari etib belgilansin:
elektron hukumatni rivojlantirishda yagona texnologik yondashuvni taʼminlash;
davlat organlari va tashkilotlarida raqamli rivojlanishning ustuvor yoʻnalishlarini
ishlab chiqish;
davlat organlari va tashkilotlarida ijro intizomining yagona idoralararo elektron
tizimini joriy etish;
elektron hukumat sohasidagi loyihalar va dasturlarni amalga oshirish bosqichlarini
muvofiqlashtirish;
b) “Raqamli iqtisodiyot tadqiqotlari markazi” davlat muassasasi tashkil etilsin va
quyidagilar uning asosiy vazifalari etib belgilansin:
iqtisodiyot tarmoqlari va ishlab chiqarishga raqamlashtirish jarayonlarining
taʼsirini baholash;
ekspertlar hamjamiyati bilan hamkorlikda raqamli iqtisodiyot va elektron hukumat
sohasida yangi yoʻnalishlar va zamonaviy texnologiyalarni chuqur oʻrganish orqali
ularni davlat organlari va tashkilotlarida keng joriy etish yuzasidan takliflar ishlab
chiqish;
iqtisodiyotning turli tarmoqlarida “aqlli” va boshqa istiqbolli texnologiyalarni,
shuningdek, katta hajmdagi maʼlumotlarni qayta ishlovchi texnologiyalarni joriy
etishning konseptual va uslubiy asosini shakllantirish.
Vazirlik markaziy apparati tuzilmasida:
agrar sohani jadal raqamlashtirish, qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqat xavfsizligi
sohalariga zamonaviy axborot tizimlari va dasturiy mahsulotlarni joriy etish
masalalariga masʼul boʻlgan vazir oʻrinbosari lavozimi kiritilsin;
Agrar sohada raqamli texnologiyalarni rivojlantirish boshqarmasi va Geoaxborot
texnologiyalarini rivojlantirish boshqarmasi tashkil qilinsin.
Belgilab qoʻyilsinki, ushbu bandda nazarda tutilgan vazir oʻrinbosari lavozimini
kiritish va boshqarmalarni tashkil qilish Vazirlik markaziy apparati va uning
hududiy boshqarmalari xodimlarining umumiy cheklangan soni doirasida amalga
oshiriladi.
Vazirlik Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, Innovatsion rivojlanish
vazirligi, Kapital bozorini rivojlantirish agentligi hamda tegishli vazirlik va
idoralar bilan birgalikda 2020-yil 1-oktyabrga qadar Oʻzbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasiga Dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalari texnoparki
rezidentlari tomonidan ommaviy moliyalashtirish (kraudfanding) va opsion-
shartnomalarni tuzish tartibini belgilash boʻyicha taklif kiritsin.
“Elektron hukumat loyihalarini boshqarish markazi” davlat muassasasi Yagona
integrator bilan birgalikda 2020-yil 1-oktyabrga qadar aholi va tadbirkorlik
subyektlariga axborot xizmatlarini, jumladan, xabardor qilish xarakteridagi
maʼlumotlarni taqdim etuvchi davlat organlari va tashkilotlarining axborot
tizimlari bilan integratsiyalashgan Elektron hukumat xizmatlari haqida axborot
berish va xabardor qilish tizimini ishlab chiqsin.
Tashqi iqtisodiy faoliyat sohasida mahalliy tadbirkorlik subyektlariga yana-da
qulayliklar yaratish maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi
savdo vazirligi Tashqi savdo operatsiyalarining yagona elektron axborot tizimiga
egalik qilish, uni yuritish va boshqarish boʻyicha vakolatli organ etib belgilansin.
Agentlik bir oy muddatda Tashqi savdo operatsiyalarining yagona elektron axborot
tizimining unga tegishli barcha mol-mulk va asbob-uskunalari bilan birgalikda
Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligiga belgilangan tartibda topshirilishini
taʼminlasin.
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 2020-yil 1-avgustga qadar davlat
organlari va tashkilotlari tomonidan yoʻllanadigan xat-xabarlar, xabarnomalar,
chaqiruv qogʻozlari va boshqa yuridik hujjatlarni faqat pochta aloqa obyektlari
tarmogʻi orqali yetkazib berish tartibini belgilasin.
Vazirlik 2020-yil 1-avgustga qadar davlat organlari va tashkilotlari tomonidan
pochta aloqasi obyektlari tarmogʻi orqali yoʻllanadigan xat-xabarlar, xabarnomalar,
chaqiruv qogʻozlari va boshqa yuridik hujjatlarni jismoniy va yuridik shaxslarga
yetkazib berish va yetkazilganligini tasdiqlash, maʼlumotlarni saqlash va hisobga
olishning yagona milliy tizimini joriy etsin.
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 19-fevraldagi “Oʻzbekiston
Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish
vazirligi faoliyatini tashkil etish toʻgʻrisida”gi PQ–3549-son qarori 4-bandi,
shuningdek, qarorga 2-4-ilovalar oʻz kuchini yoʻqotgan deb hisoblansin.
Vazirlik manfaatdor idoralar bilan birgalikda ikki oy muddatda qonun hujjatlariga
ushbu qarordan kelib chiqadigan oʻzgartirish va qoʻshimchalar toʻgʻrisida
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin.
Mazkur qarorning ijrosini nazorat qilish Oʻzbekiston Respublikasining Bosh vaziri
A.N.Aripov va Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi
R.A.Gulyamov zimmasiga yuklansin.
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.MIRZIYOYEV
Xulosa
Dunyoda billing tizimiga bo’lgan ehtiyoj katta xususan bizning mamlakatimizda ham bu tizimning o’rni shubxasiz beqiyosdir. Nimaga deganda billing tizimi to’lov bilan bog’liq jarayonlarning muvafaqqiyatli o’tkazilishini ta’minlaydi. Bundan tashqari bu tizim kommunal xizmatlarning hisobini yuritadi.Qolaversa, billing tizimi hisob-kitob markazlari bilan o’zaro hisob-kitoblarni ta’minlaydi.Hozirda bu tizim mamlakatimizda ishlamoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar

«TBilling» – telefoniya xizmatlari yagona billing tizimidan

foydalanishning axborot modeli;
Kommunal xizmatlarning yagona billing tizimi;
O‘zbekiston uchun yagona billing;