Bioelektrogenez. Elektro’tkazuvchanlik ionlarning muvozanat potensiali, membrananing stasiolar

Topotaksis suv o’ti hujayrasi, retseptor orqali o’tgan yorug’lik intensivligi
gradientining o’zgarishiga qarab, yorug’likka nisbatan zarur yo’nalishni tanlab
olishidir.
Fotokinez - fototaksisga yaqin hodisa bo’lib, u yorug’lik ta’sirida kelib
chiqadigan biologik ob’ekt harakatchanligining - yorug’lik manbai yunalishiga
bog’liq bo’lmagan holda boshqarilishidan iborat. Fotokinezda xlorofill,
fikotsianin, karotinoidlar yorug’lik aktseptori vazifasini bajaradi. Fotosintetik
reaktsiyalar - bir necha minut davom etadigan latent davr bilan xarakterlanganligi
uchun uning kuchaytirgich mexanizmi inertsiyaga ega deb tushuniladi. Qutblangan
nurning qutblanmagan nurga nisbatan anchagina effektiv ta’sirga ega bo’lishi,
xromoforlar fazoviy orientatsiyalanganligining muhim ekanligidan darak beradi.
Fototropizm - fotoretseptsiya hodisasiga mansub bo’lib, biologik ob’ekt
qismlarining yorug’lik manbai tomon yoki unga teskari yo’nalishdagi harakatini
belgilaydi. Fototropizm oliy va tuban darajali o’simliklarda, zamburug’lar hamda
o’troq hayot kechiradigan suv o’tlarida kuzatilib, o’sayotgan organizmning
yoritilgan tomonlaridagi hujayralar bo’linish tezliklari va kattaliklarining
oshishidagi farqlar orqali amalga oshadi.
Yuksak o’simliklarda sodir bo’ladigan fototrop reaktsiyalarning ko’rinuvchi
nur intensivligiga bog’liqligi juda murakkab bo’lib, qoidaga ko’ra, organlarning
o’sayotgan joyida o’z aksini topadi. Odatda, o’simlik tanasi ijobiy, ildizlari esa
salbiy fototropizm namoyon etadi. Yuksak o’simliklarda bir necha fotoretseptor
tizimlar mavjud bo’lsa, fikomitsetlarda fototropizmga faqat bitta fotoretseptor
tizim javobgar bo’ladi. Fototrop javoblarda, biologik aktiv yorug’likning
yutilishiga flavin pigmentlari yoki fitoxrom javobgar bo’ladi. Flavinli
pigmentlarda fototropizmga oid fotokimyoviy reaktsiya tripletli satxlar ishtirokida,
bir kvantli mexanizmga asosan amalga oshadi. Bunga misol qilib kungaboqar
o’simligining sutka davomida quyosh nurlari tushayotgan tomonga egila olish
xususiyatini ko’rsatish mumkin. Yorug’likning fototrop ta’siri, membrana
o’tkazuvchanligining o’zgarishi bilan shartlanadigan, auksinlar yon gradientining
vujudga kelishi orqali amalga oshadi.
Polyarotropizm ham fototropizmning bir xili bo’lib, mox va paparotniklarda
qayd etilgan bo’lib, sporalarning chiziqli qutblangan nur tekisligiga nisbatan 90o
burchak ostida orientatsiyalanishlari bilan xarakterlanadi. Ma’lumki,
polyarotropizm fotoretseptor pigmentlarning fazoviy tartiblangan orientatsiyasiga
bog’liq bo’lib, flavinlar ana shu xildagi rolga ega.