Biofaol moddalar kimyosi fanidan laboratoriya mashg'ulotlari h. T. Avezov z. A. Sulaymonova


 – ish. ASKORBIN KISLOTANI SIFAT REAKSIYASI


Download 3.48 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/40
Sana28.10.2023
Hajmi3.48 Mb.
#1728864
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   40
Bog'liq
13064 1 211BE9300271E6666E098B42512219971A5D3823

3 – ish. ASKORBIN KISLOTANI SIFAT REAKSIYASI 
 YORDAMIDA ANIQLASH 
Kerakli asbob va reaktivlar: na’matak mevasi, chinni hovoncha, distillangan 
suv, filtr qog’ozi, askorbin kislota eritmasi, silufol, etilatsetat va muz sirka 
kislotaning 4 : 1 nisbatdagi aralashmasi, 2,6 – dixlorfenolindofenolning 0,001 n 
eritmasi, HCI ning 2% li eritmasi, konussimon kolba (50 – 100 ml hajmli), tarozi 
toshlari bilan.
Mahsulot tarkibidagi vitaminlar miqdori doimiy o’zgarib turib, ko’pincha 
o’simliklarning gullash davrida yer ustki organlarida maksimal miqdorda 
to’planadi. Mevalarda esa, ular pishib yetilgan vaqtida ko’p yig’iladi. 
Askorbin kislota (vitamin C) suvda yaxshi eriydigan nordon mazali, rangsiz 
kristall modda. O’simliklarda qutblangan nur tekisligini o’ngga va chapga 
buradigan stereoizomerlar holida uchraydi. O’ngga buruvchi izomerning biologik 
ta’siri ancha kuchsiz. 


28 
Askorbin kislota kristall holidagi turg’un birikma bo’lsada, nam ta’sirida 
tezda 
oksidlanib, 
oksidlangan 
shakli 
degidroaskorbin 
kislotaga 
o’tadi. 
Organizimda esa askorbin kislotaning oksidlanishi fermentlar (ayniqsa, 
askorbinaza fermenti) ta’sirida juda tez boradi. Degidroaskorbin kislota biologik 
faol bo’lib, o’simlik to’qimalarida askorbin kislota bilan birga uchraydi va ma’lum 
sharoitda fermentlar ta’sirida qaytarilib, askorbin kislotaga aylanadi.
O O
C - 2H C
HO – C O C
O +2H O
HO – C O C
H – C H – C
HO – C – H HO – C – H
CH
2
OH CH
2
OH 
L – askorbin Digidroaskorbin
kislota kislota
Iste’mol qilinadigan oziq – ovqat mahsulotlari tarkibida “C” vitaminning 
yetishmasligi natijasida lavsha (singa yoki skorbut) kasalligi kelib chiqishi 
ma’lum. Odamlarning bu vitaminga bo’lgan ehtiyoji 70- 75 mg ni tashkil etadi. Bu 
miqdordagi vitaminni qabul qilish uchun vitaminga boy meva va sabzavotlarni 
iste’mol qilish lozim. Quyidagi ma’lumotlardan ham askarbin kislotaning ho’l 
meva, sabzavotlarda ko’p bo’lishini ko’rish mumkin. Vitamin miqdori, 100 g ho’l 
massasi nisbatan mg hisobida berilgan.
Kartoshka – 10 – 20 mg Uzum – 0,5 mg 
Karam – 50 – 150 mg Olma – 10 – 30 mg 
Sabzi – 5 – 10 mg Limon – 40 – 60 mg 
Pomidor – 20 – 40 mg Apelsin – 100 – 140 mg 
Bosh piyoz – 5 – 10 mg Olxo’ri – 300 – 350 mg 
Ko’k piyoz – 20 – 60 mg Na’matak -1000 -4500 mg
Qizil qalampir - 100 – 400 mg
I SH N I N G B O R I SH I 
Dorivor mahsulotlar tarkibidagi vitaminlar asosan xromatografiya usuli 
yordamida aniqlanadi. Bu usul buyicha na’matak mevasi tarkibidagi askorbin 
kislota quydagicha aniqlanadi: 0,5 g na’matak mevasi chinni hovonchada 
maydalanadi va ustiga 0,5 ml suv quyib aralashtiriladi. Aralashma 15 minut 


29 
tindiriladi, so’ngra filtrlanadi. Silufol plastinkasining start chizig’iga tayyorlangan 
ajratmadan kapillyar yordamida tomiziladi. 
Tomchining qatoriga “guvoh” modda sifatida askorbin kislota eritmasi 
tomizilib, keyin plastinka erituvchilar aralashmasi (etilatsetat va konsentrlangan 
sirka kislotaning 4 : 1 nisbatdagi aralashmasi) quyilgan xromatografik kameraga 
joylashtiriladi. 20 minut davomida erituvchilar taxminan 13 sm gacha ko’tariladi. 
So’ngra plastinka kameradan olinib havoda quritiladi va xromatogrammaga 2,6 – 
dixlorfenolindofenolning 0,001 n li eritmasi purkaladi. Natijada, “guvoh” sifatidagi 
va ajratmadagi askorbin kislotalar bir xil balandlikda joylashgan ikkita oq dog’lar 
sifatida ko’rinadi. 

Download 3.48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling