Biogen aminlar,Gistamin va antigistamin,Ammiakning hosil bo'lishi va zararsizlantirish yo'llari,ayrim aminokislotalar almashinuvi

Organizmda ammiak manbalari:

• Aminokislotlar,
• ularni amidlari,
• biogen aminlar,
• purin asoslarining dezaminlanishi,
• Pirimidin asoslarini parchalanishi;
• Ichakda ovqat oqsillaridan mikroflora ta’sirida hosil bo‘ladi.

Ammiakning zararsizlantirilishi:

organik kislotalarning ammoniyli tuzlarini hosil qilish;

aminokislotalar amidlarini hosil bo'lishi;

qaytarilishli aminirlanish (transreaminirizatsiyalanish);

kreatinin sintezi

siydikchilni (mochevina) hosil bo‘lishi(ammiakning 85%)

• ammoniy tuzlarini hosil qilish.

Siydikchil sintezi:

• Ammiakning asosiy qismi, taxminan 85%, jigarda siydikchil sintezi orqali zaharsizlantiriladi.
• Siklik jarayon bo‘lib, orgitin sikli deb ataladi.
• 3 bosqichdan iborat.
• Surunkali gepatitlarda va sirrozda jigarning barcha asosiy funksiyalari buziladi, shu bilan birga siydikchil sintezi ham.

Ammiak ekskretsiyasi

• Ammiak ichakdan qopqa vena orqali jigarga boradi.
• Insonda azot ekskretsiyasi asosan siydikchil orqali kechadi.
• Jigarda kechadi.
• Siydikchil sintezida 5 ta reaksiya mavjud, shundan 2 tasi mitoxondriyada kechadi

• Ornitin sikli Krebs sikli bilan mitoxondriya orqali CO2, ATF, umumiy fragmentlar (fumarat) bilan bog‘liq.

Ammiakning so'lak bilan ekskretsiyasi va og'iz bo'shlig'iga ta'siri

• 404

Glyukoza-alanin sikli

• Alanin tsikli yoki glyukoza-alanin tsikli deb ham ataladigan Keyxill sikli - bu aminokuruhlar va mushaklardan uglerodlar jigarga ko'chiriladigan reaksiyalar majmuyi.Bu skelet mushaklari va jigar o'rtasida oziq moddalar aylanishida Kori tsikliga juda o'xshaydi.Mushaklar aminokislotalarni energiya ehtiyoji uchun parchalaganda, hosil bo'lgan azot piruvatga transaminatsiya qilinib, alanin hosil qiladi. Buni L-glutamat va piruvatni a-ketoglutarat va L-alaninga aylantiradigan alanin transaminaz fermenti amalga oshiradi. Hosil bo'lgan L-alanin azot karbamid tsikliga kiradigan jigarga uzatiladi va piruvat glyukoza olish uchun ishlatiladi.

Glukoza-alanin siklining fiziologik ahamiyati

• Keyhell sikli mushak to'qimasini toksik ammoniy ionidan xalos qilish usuli, energiya sarflovchi mushak to'qimasini bilvosita glyukoza bilan ta'minlash usuli bo'lib xizmat qiladi. Uzoq vaqt davomida ochlik natijasida skelet mushaklari glikogenning parchalanishi natijasida hosil bo'ladigan glyukozani to'ldirish uchun energiya manbai sifatida bu reaksiyadan foydalanishi mumkin. Tarmoqli zanjirli aminokislotalarning parchalanishi natijasida energiya uchun ishlatiladigan uglerod va erkin ammoniy ionlari hosil bo'ladi.Ba'zi baliqlar azot tashuvchisi sifatida alanindan foydalansa ham, glyukoza aylanish tezligining pasayishi va mushak to'qimalarining mashq qilish natijasida alaninning kam chiqarilishi sababli sikl amalga oshishi mumkin

Og'iz bo'shlig'i kislota-asos muvozanatini saqlashda glutaminning o'rni

• Radiatsiyadan kelib chiqqan og'iz mukozitini yumshatish va oldini olishda og'iz glutaminning o'rni katta.

Og'iz mukoziti bosh va bo'yin sohasi nurlanishining tez-tez uchraydigan og'riqli va cheklovchi zararli ta'sir ko'rsatadi.

Bir qancha tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, og'iz glutamin suspenziyasi

radioterapiya paytida ob'ektiv

og'iz mukozitining davomiyligini

va og'riqni sezilarli darajada

kamaytirishi mumkin.

Oxirida nima derdi?

• FM-2021-T-B