Biologiya-11-sinf-imtihon-javoblari pdf

3-savolga javob
: produsent I konsument II konsument
Suv o`tlari → qisqichbaqasimonlar → baliqlar → vidra 
44 000 kg ← 4 400 kg ←
440
kg ← 44 kg 
Σ (jami ozuqa) = 44 000 + 4 400 + 440 = 48 840 kg. 
1 – savolga javob:
Hayvonlarning harakat organlari evolutsiyasi
. Ko‗pchilik hayvonlarda tana shaklini saqlash, himoya
qilish va harakatni ta‘minlovchi turli xildagi tayanch sistemalar mavjud. Bir hujayrali va umurtqasiz
hayvonlarda ichki, gidrostatik va tashqi skelet bo‗ladi. Murakkab tuzilishga ega ichki skelet bir hujayrali
dengiz hayvonlarida bo‗ladi. Uning skeleti hujayra markazidan chiquvchi ignaga o‗xshash bo‗lib, kremniy
oksididan tuzilgan. Bu ichki skelet organizmni zararlanishdan saqlash va suvli muhitda harakatlanishga
imkon beradi. Koloniya holda yashovchi korall poliplarida ichki skelet bo‗lib, ular ohakdan tuzilgan.
Koloniyani tashkil etadigan har bir polip dengiz suvidagi tuzlardan nina shakldagi ichki skeletni hosil
qiladi. Natijada ko‗p sonli poliplardan iborat koloniya ichida zich va qattiq tayanch vazifasini
bajaradigan skelet paydo bo‗ladi.
Tashqi skelet bo‗g‗imoyoqlilarda uchraydi. U teri hujayralarining hosilasi 
bo‗lib, xitindan iborat. Shu sababli ular xitin qoplami deyiladi.
Xordali hayvonlarda ichki skeletning, ya‘ni 
xorda, umurtqali hayvonlarda
esa umurtqa pog‗onasining paydo bo‗lishi hayvonlar evolutsiyasidagi yirik aromorfozlardan biri sanaladi.
Hayvonlarning harakatlanishi maxsus qisqarish xususiyatiga ega bo‗lgan muskullarning bo‗lishi bilan
bog‗liq. Bir hujayrali sodda hayvonlar sitoplazma o‗simtalari, xivchinlar va kiprikchalar yordamida
harakatlanadi. Tuban ko‗p hujayralilar, masalan, bo‗shliqichlilarda maxsus harakat organlari bo‗lmaydi.
Ular ektoderma qavatidagi teri-muskul hujayralari, entoderma qavatidagi hazm qiluvchi hujayralaridagi
muskul tolachalarining qisqarishi hisobiga harakatlanadi. Chuvalchanglarning teri-muskul xaltasida
@UzBMBA
@UzBMBA

---

halqasimon va bo‗ylama muskullar rivojlangan. Ko‗p tukli halqali chuvalchanglar tanasining har bir 
segmentida maxsus harakat organlari – muskulli o‗simtalar (parapodiylar) shakllangan. Molluskalarning
muskulli oyoqlari mavjud. Bo‗g‗imoyoqlilarda esa muskullar boylamlar hosil qilib, xitin qoplamiga
birikadi. Alohida muskullarning qisqarishi tufayli hasharotlar murakkab harakatlar qila oladi: yuradi,
sakraydi, suzadi, qanotlari yordamida uchadi. Umurtqalilarning muskullari skeleti bilan birikkan bo‗lgani
uchun skelet muskullari deyiladi. Umurtqali hayvonlar quruqlikda, havoda, suvda harakatlana oladi.