Biologiya-11-sinf-imtihon-javoblari pdf

3-savol 
javobi. 
Qon quyishda 
qaysi tartib qoidalar 
va fiziologik 
xususiyatlar 
inobatga 
olinishini 
tushuntiring. Jadvalda agglyutinatsiya ro y berishini plyus (+) belgisi, ro y bermasligini esa minus (–) 
ʻ
ʻ
belgisi 
bilan ko rsatib, 
ʻ
turli guruhlarga 
mansub 
odamlarning 
qon plazmasi 
va eritrotsitlarining 
aralashish natijalarini ifodalang. 
 
 
 
5-BILET 
1. O simlik va hayvonlarda quruqlik-havo muhitida yashashga qanday moslanishlar paydo bo lgan? 
ʻ
ʻ
2. Hujayraning genetik elementlari haqida ma lumot bering.
ʼ
3. Berilgan tirik organizmlar va ularning ekologik guruhlari o rtasidagi muvofiqlikni aniqlab,
ʻ
jadvalga yozing: sebarga, ilonburgut, baqa, mikroskopik zamburug , qo ng iz. 
ʻ
ʻ ʻ
 
-
-
-
- 
+ 
+ 
+ 
-
+ 
+ 
+ 
-
+ 
- 
+ 
-

---

 
1 – savolga javob. 
Quruqlik-havo muhitining o‗ziga xos jihatlaridan biri, bu muhitda yashovchi tirik organizmlar
quruqlikda harakatlangani bilan, ularning hayoti bevosita havo muhiti bilan ham bog‗liq. Havo gazlar 
aralashmasidan iborat. Havo tarkibida gazlar miqdori nisbatan doimiy bo‗lib, 78,08% i azot, 20,9% i
kislorod, 1% i inert gazlar, 0,03% i karbonat angidrid gazlaridan tashkil topgan. Atmosfera tarkibidagi
kislorod taxminan bundan 2,5 mlrd yil oldin hosil bo‗lgan. Bu jarayonda quruqlik va suv muhitidagi
o‗simliklarda sodir bo‗ladigan fotosintez jarayoni muhim rol o‗ynagan. Karbonat angidrid va suv
ishtirokida o‗simliklar hujayrasida organik moddalar hosil bo‗ladi va atmosferaga kislorod ajralib
chiqadi.
O‗simliklar, hayvonlar va aerob mikroorganizmlar uchun havo zarur omillardan biri hisoblanadi. Tuproq
hayvonlar harakatlanishi uchun substrat vazifasini o‗taydi, o‗simliklar esa ildizlari yordamida tuproqqa
birikadi, suv va unda erigan mineral tuzlarni shimadi.
O‗simlik va hayvonlardagi quruqlik-havo muhitida 
yashashga moslanish lar. Suv muhitidan farq qilib, havoning zichligi katta emas. Shuning uchun bu
muhitda o‗simliklarda tayanch vazifasini bajaruvchi mexanik to‗qimaning rivojlanishi katta ahamiyatga
ega. Iqlim omillarining keskin o‗zgaruvchanligi esa o‗simliklarda qoplovchi to‗qimalarning hosil
bo‗lishiga sabab bo‗ldi. Undan tashqari, o‗simliklarda shamol yordamida changlanishni, sporalar, urug‗ va
mevalarning tarqalishini ta‘minlovchi moslanishlar paydo bo‗ldi. Hasharotlar va qushlarda uchishga
moslanishlar yuzaga keladi. Havo massalarining harakati ayrim mayda organizmlar (o‗rgimchaklar, 
hasharotlar)ning passiv tarqalishini ta‘minlaydi. Evolutsiya jarayonida hayvonlarda tashqi
(bo‗g‗imoyoqlilar) va ichki skeletning (xordalilar) mukammallashuvi havo zichligining pastligi bilan
bog‗liq. Quruqlik hayvonlari chegaralangan
tana massasi va gavda o‗lchamiga ega. Masalan, quruqlikda yashovchi eng yirik hayvon – filning
massasi 5 tonnagacha bo‗lsa, dengizda yashovchi gigant kitning massasi 150 tonnagacha yetadi.