Biologiya btm variant-1

@ BEhzodbek jo’rayev tayyorlov kursi Btm 2023

BIOLOGIYA BTM VARIANT-1
1. Quyidagi rasmda futbolchi Luis Suarez berilgan bo’lib, u tish shifokoriga murojat qildi. Shifokor quydagi xulosalrga keldi.
1) Ushbu kasallik bo’yicha ota ona 100 % sog’lom bo’lsa, kasal farzand tug’ilish extimoli 0% yoki 25 %;
2) Agar ota onalar 100 % kasal bo’lsa, sog’lom bola tug’ilish ehtimoli 0 % ga teng. Luis Suarezning kasalligini irsiylanishini toping



A) dominant holatda irsiylanadigan gen kasalligi
B) X xromasomaga brikkan holda o’tadigan retssesiv gen kasalligi
C) retssesiv holda irsiylanadigan gen kasalligi
D) X xromasomga brikkan holda irsiylanadigan dominant gen kasalligi

2. Reaksiya normasining kengligi nimaga bog’liq?

A) genotipga
B) bosh miya yoki yurak kataligiga
C) organzim hayot faolyatidagi belgilarni ahamiyatiga
D) fenotipga

3. Ikki pallali mollyuskalarni faqat sinf (a) va tip (b)uchun xos bo’lgan ma’lumotlarni belgilang.

1) qon aylanish sistemasi ochiq;
2) ayrim jinsli; 3) yuragi rivojlangan;
4) boshi bo’lmasligi; 5) gavdasi tana va oyoq bo’limlaridan iboratligi;
6) paypaslagichlarini mvjudligi
A) a- 4, 5; b- 1, 3, 6 B) a- 2, 4, 5; b- 1, 3, 6
C) a- 2, 4; b- 3, 6 D) a- 2, 4, 5; b- 3, 6

4. Ko’zni ochib yumishni (a) va och qolishni (b) boshqaradigan miya qismlari yana quydagilardan qaysilarni boshqaradi?

A) a- chamalash; b- yo’talish
B) a- aksa urish; b- chanqash
C) a- hid blish; b- sklet muskullari
D) a- moddalar alamshinuvi; b- siypalash

5. Ekalogik sistemaning stabillashuviga qauydagilardan qaysilari sabab bo’ladi?

1) almashalab ekishni qo’llash;
2) monokulturani tezlashtrish;
3) ekalogik jamoaga qo’shimcha tarkibiy qismlarni qo’shish;
4) yangi o’simlik navlarini yaratish;
5) tuproqni su’niy sug’orish usullaridan foydalanish
A) 2, 3 B) 1, 3 C) 1, 5 D) 4, 5

6. Bir o’rmonda yashovchi bug’u va qizilshtonning taqdiri quydagilardan qaysilariga bog’liq?

A) o’zaro bevosita ta’siriga, yashash muhitining holatiga
B) antopogen omillar, abiotik omillar
C) biotik omillar, yashash muhitining holatiga
D) abiotik omillar, yashash muhitining holatiga

7. Quyida tovuqlarning turli toj shakllari berilgan bo’lib, A harfida berilgan tojli xo’roz bilan, D harfi bilan belgilangan tojga ega digomozigotali tovuq bilan chatishtrilishi natijasida, F₂ da B harfi bilan belgilangan tojli va D harfi bilan belgilangan tojli tovuq va xo’rozlarning soni nisbatini toping.

A) 3:1 B) 2:1 C) 1:1 D) 4:1
8. Detrit tipidagi (a) va o’tloq tipidagi (b) oziq zanjirga xos bo’lgan ma’lumotlarni belgilang.
1) yirtqich hashorotlar ishtrok etadi;
2) bu tipdagi oziq zanjiri ikki ayrim holardagina uch bo’g’inli bo’ladi;
3) bu tipdagi oziq zanjiri to’rt-olti bo’g’inli bo’ladi; 4) organik chiqindilarni qayta ishlashda va baliq ovlash uchun foydalaniladi; 5) yirtqich qushlar ishtrok etadi; 6) ayrim kanalar ishtrok etadi
A) a- 2, 4, 6; b- 1, 3, 5
B) a- 2, 4, 5; b- 1, 3, 6
C) a- 1, 4, 6; b- 2, 3, 4
D) a- 2, 3, 6; b- 1, 4, 5

9. Andaluz tovuqlarida patning qalin bo’lishi siyrak bo’lishi ustidan chala dominantlik qiladi.geterozigotalilarda pat normal holatda bo’ladi. Patni jingalak bo’lishi dominant gomozigota holatda embrional rivojlanish davrida letall xususiyatga ega geterozigotalilar yashaydi va letall holat kuzatilmaydi aa holatda pat silliq bo’ladi. Degeterozigota andaluz tovuq va xo’rozlar chatishtrilganda keyingi avlodda ajralish bermaydigan organizmlar foizini toping.

A) 16,7 % B) 12,5 % C) 25 % D) 23 %

10. Ayrim jinsli dengizda (a) va germofrodit chuchuk suvlardagi (b) organizmlar:

1) baqachanoq; 2) qizil chuvalchang;
3) nereida; 4) yomg’ir chuvalchangi;
5) suv shillig’i; 6) oq planariya; 7) krab;
8) dengiz ko’p tuklisi; 9) olabug’a
A) a- 5, 7, 9; b- 1, 2, 3, 4, 6, 8
B) a- 3, 7, 8, 9; b- 1, 2, 5, 6
C) a- 7, 9; b- 1, 2, 3, 5, 6, 8
D) a- 3, 7, 8, 9; b- 1, 2, 4, 5, 6

11. Kollenxema hujayralari barg bandida tayanch vazifasini bajarmaydigan o’simlikni belgilang.

A) itsigak B) qo’ng’irbosh
C) beda D) qozonyuvg’ich

12. Ushbu rasmda ovalsimon xaltacha (a) va yumaloq xaltacha (b) qaysi raqam bilan belgilangan?

A) a- 2; b- 3 B) a- 3; b- 2
C) a- 6; b- 4 D) a- 2; b- 5

13. Quydagi jadvalda berilganlarning qaysilari to’g’ri joylashtrilgan?

t/r	Shartli belgisi	O’zaro ekalogik munosabatlarga misol
1	(+ +)	Termitlar va ularning ichagidagi xivchinlilar o’rtasidagi munosabat
2	(0 0)	Baliq va baqachanoq lichinkasi o’rtasidagi o’zaro munosabat
3	(+ -)	Asalarilar va gulli o’simliklar o’rtasidagi o’zaro munosabat
4	(+ 0)	Daraxtlar tanasi va orxideya o’rtasidagi o’zaro munosabat
5	(- 0)	Yorug’sevar o’simliklar va baland daraxtlar o’rtasidagi munosbat
6	(- -)	Qizilishton va bug’u o’rtasidagi o’zaro munosabat

A) 1, 4 B) 2, 5 C) 1, 5 D) 1, 3

14. Yetuk klimaksli ekosistemalarni tashqi muhit omillaridan farqini ko’rsating

A) uzoq vaqt davom etishi
B) yuqori barqarorlikka ega
C) turlar soni ko’p bo’lishi
D) ham bevosita ham bilvosita ta’sir ko’rsatadi

15. Gulo’rni joylashishi jixatdan boshqa o’simliklardan farq qiluvchi o’simliklardan qanday meva turlari rivojlanadi?

1) yong’oqcha; 2) rezavor; 3) ko’sak;
4) dukakk; 5) don; 6) qo’zoq; 7) qo’zoqcha;
8) olma
A) 6, 7 B) 4, 5 C) 2, 3 D) 1, 8

16. Quydagi hayvonlar guruhini qaysi xuxusiyatlar birlashtradi?

a) oq ayiq-botqoq toshbaqasi-imperator pingvini; b) yorg’a tuvaloq-qo’ng’ir ayiq-to’ng’iz; c) oq planariya-trixogramma-ninachi
1) o’simlikning yer ostki qismi bilan ozqilansih; 2) issiqonli hayvonlar sanaladi;
3) bitta tipga mansub; 4) yirtqich hayvon;
5) ko’krak qafasga ega; 6) bitta sinfga oid;
7) yaxshi suzadi va sho’ng’iydi
A) a- 3, 5; b- 1, 2, 3, 5, 7; c- 4
B) a- 2, 3, 7; b- 1, 5, 7; c- 3, 4
D) a- 3, 5, 7; b- 1, 2, 3, 5; c- 3, 4
D) a- 3, 7; b- 1, 2, 3, 5; c- 3, 4

17. Noma’lum hayvonning tuxum hujayrasi urug’lanishi natijasida zigota maydalanish bosqichinig ma’lum nuqatasiga yetdi va hosil bo’lgan blastomerlardagi jami autasoma xromasomalari soni 4608 taga teng. Shu blastomerlardagi jami xromasomalar soni shu hayvonning 2n to’plamidagi xromasomalar sonidan, 4826 taga ko’p bo’lsa, shu jarayon uchun qancha (kg) glyukoza to’liq parchalanishi lozim?

(1 mitoz skikli uchun nazariy jixatdan 1520 kJ energiya sarflanadi. Glyukoza parchalanishidan hosil bo’ladigan issiqlik energiyasi hisobga olinmasin)
A) 1,42 B) 1,35 C) 1,26 D) 1,12

18. Og’zi boshining ostida joylashgan umurtqasiz (a) va umurtqali (b) organzmlarda parazitlik qiluvchi organizmlarni belgilang

A) a- exnokokk; b- leyshamaniya
B) a- rishta; b- baqachanoq lichinkasi
C) a- rishta; b- bo’ka qurti
D) a- exinokokk; b- baqachanoq lichinkasi

19. Quyida berilgan sxemada hayvonlarning tana qsimlari qanday o’zagaradi?

2

1






4

3

1) baqachanoq; 2) faeton; 3) mita; 4) jo’rchi

A) 1,2-ortadi; 3,1-kamayadi;
4,3- kamayadi 2,4- teng
B) 1,2-ortadi; 3,1-kamayadi; 4,3- kamayadi
2,4- ortadi
C) 1,2-ortadi; 3,1-ortadi; 4,3- kamayadi
2,4- kamayadi
D) 1,2-kamayadi; 3,1-kamayadi;
4,3- kamayadi; 2,4- teng

20. Bahodirning ovqat ratsionida A vitamin yetishmasligi aniqlanganligi ma’lum bo’lsa, murtak varqasining qaysi qismidan rivojlanadigan organ va organlar sistemsiga ta’sir ko’rsatadi?

A) ektoderma, mezoderma
B) mezoderma, endoderma
C) ektoderma, endoderma
D) mezoderma

21. 20 kun mobaynida, 2 kg g’o’za va makkajo’xori umumiy 124,444 l suv bug’latsa,

makkajo’xorilarbug’latadigan suv miqdori g’o’zalarni bug’latadigan suv miqdorini 27,27% ni tashkil qilsa, makkajo’xori qancha suv bug’latgan?
A) 44,4 l B) 30.5 l C) 9,33 l D) 26,7 l

22. Jigar qurti (I) va odam askaridasi (II) larni tanasinig qaysi qismida joylashgan nerv stvollari yaxshi rivojlangan?

A) I- tanasining ikki yonida tomonida joylashgan II- tanasining qorin va yelka tomonida joylashgan
B) I- tanasiniig qorin tomonida joylashgan
II- tanasininig orqa tomonida joylashgan
C) I- tanasinig ikki yon tomonida joylashgan; II- tanasinining orqa va yelka tomonida
D) I- tanasining bosh qismida joylashgan
II- tanasinig qorin qimsida joylashgan
23. Ushbu rasmdagi teri tuzilishiga ega organizmlarga xos ma’lumotni belgilang.

A) yuragida faqat venoz qon mavjud
B) urg’ochilari geterogametali
C) kamar suyaklari umurtqa pog’onasiga tutashmagan
D) kamar suyaklarini harakatsiz suyaklar hosil qiladi
24. Noto’g’ri fikrni belgilang.
1) Turning arealda egallagan joyiga qarab unda populyatsiyalar har xil bo’ladi;
2) Birxil turga kiruvchi populyatsiyalar bir-biridan avvalo, egallagan areal hajmi bilan farq qiladi; 3) areal hajmi kalinada harakatlanish tezligiga bog’liq;
4) populyatsiya darajasida sodir bo’ladigan o’zgarishlar evalyutsiayning tezligi va yo’nalishini belgilaydi
A) 1, 3 B) 2, 4 C) 1, 4 D) 2, 3

25. Odamda tuyg’u retseptorlariga xos to’g’ri ma’lumotlarni belgilang.

1) organizmga zarar keltrishi mumkun bo’lgan har qanday ta’sirga nisbatan nerv impluslari hosil qiladi; 2) bosimga juda sezgir bo’ladi; 3) tashqi muhitning o’zgarishiga moslashish xususiyatga ega;
4) ayniqsa til uchi va lablarda ko’p bo’ladi;
5) tana haroratini boshqarishda muhim ahamiyatga ega; 6) yshirin sezgi hisoblanadi
A) 1, 5 B) 2, 4 C) 3, 4 D) 4, 5

26. Sorgo qaysi sistenmatik birlikka mansub?

A) magnoliyasimonlar
B) magnoliyatoifalilar
C) lolasimonlar
D) ikki urug’pallalilar
27. Mallabosh bilan bitta turkumga kiruvchi organizmni belgilang
A) mangust B) yashil martishka
C) qarchig’ay D) birqozon

28. Bir nechta mevabargdan (a), bitta mevabargdan (b) va ikkita mevabargdan (c) hosil bo’ladigan, meva turlariga ega o’simliklarni belgilang.

A) a- boychechak; b- qurttana; c- mosh
B) a- bangidevona; b- g’o’za;- loviya
C) a- qashqarbeda; b- shumtol; c- karam
D) a- lola; b- soxta kashtan; c- sebarga

29. Zotlararo chatishtrish orqali yaratilgan zotlarni belgilang.

1) Romanov; 2) Merinos; 3) Kostroma;
4) Bushayev; 5) Qorabayr; 6) Axaltaka
7) Tut ipak qurti; 8) Xolmogr;
A) 1, 4, 5 B) 2, 3, 6 C) 2, 3, 5 D) 6, 7, 8

30. Akmalning kunlik ovqat ratsionida bipolimer moddalar yeg’indisi 650 g ga teng. Yog’ miqdori esa, oqsil miqdoridan 1,6 martta kam. Jami ovqatdan ajralgan energiya16302,5 kJ ga teng bo’lsa, ovqat tarkibidagi oqsil miqdorini g aniqlang.

A) 125 g B) 200 g C) 140 g D) 230 g