Biologiyada sistematika tarixi

Klassik taksonomiya

Bu kuzatilishi mumkin bo'lgan morfologik belgilarga asoslangan taksonomiya bo'lib, oddiy shaxslar bir xil ifoda hisoblanadi, ularning o'zgarishi esa nomukammal iboralar deb hisoblanadi. Klassik taksonomiya Platondan keyin Aristotel (zoologiyaning otasi), Teofrast (botanikaning otasi) va Linneygacha (taksonomiyaning otasi) va uning zamondoshlari bilan boshlangan.

1. Turlar morfologik belgilar asosida chegaralanadi.

2. Tasniflash uchun faqat bir nechta belgilar qo'llaniladi.

3. Tadqiqot uchun bir nechta individlar yoki ularning saqlanib qolgan namunalari ishlatiladi. Bu tipologik tushuncha deb ataladi.

4. Turlar statik yoki o'zgarmas deb hisoblanadi.

5. Turlar o'rganishning markaziy bosqichidir. Uning subbirliklari muhim emas.

Zamonaviy taksonomiya

Yangi sistematika atamasini Julian Huxley (1940) kiritgan. Yangi sistematika - bu bir nechta tipologik namunalar o'rniga butun populyatsiyaning morfologiyasi, anatomiyasi, sitologiyasi, fiziologiyasi, biokimyosi, ekologiyasi, genetikasi, rivojlanishi (embriologiyasi), xulq-atvori va boshqalarni tasniflash kabi belgilarning barcha turlarini hisobga oladigan tizimli o'rganish.

Bundan farqli o'laroq, klassik sistematika bir yoki bir nechta namunalarning morfologik belgilarini boshqa sohalardan tasdiqlovchi dalillar bilan o'rganishga asoslanadi. Yangi sistematika populyatsiya sistematikasi va biosistematikasi deb ham ataladi. U organizmlar o'rtasidagi evolyutsion munosabatlarni o'rnatishga intiladi.

Zamonaviy taksonomiya

• Yangi sistematika turlardagi barcha turdagi o'zgarishlarni o'rganishga asoslanadi.
• Belgilarning xilma-xilligini bilish uchun morfologik belgilar bilan bir qatorda boshqa tadqiqotlar ham olib boriladi.
• Turlarni chegaralash barcha turdagi biologik belgilar asosida amalga oshiriladi. U biologik chegaralanish deb ham ataladi.
• Ibtidoiylik va ilg'orlikni ko'rsatadigan xususiyatlar aniqlanadi.
• O'zaro munosabatlar chiqariladi.
• Turlar dinamik hisoblanadi.

Taksonomistning vazifalari:

1)Individlarning xususiyatlari farqlanadigan chegaralarni aniqlab ularni guruhlash-fenonlar tuzish.

2)Fenonni kenja taksonga joylashtirish

3)Taksonlarga ta’rif berish

4) Guruhlash va darajalarga taqsimlash.

5)Ma’lumotni saqlash

Taksonomist strategiyasi.

1) Obyekt tanlashda ya’ni o’rganish uchun qaysi guruh organizmlarni olishda.

2) Joy tanlashda.

3)Taksonomiyaning turini tanlashda