Biologiyada sistematika tarixi

Olimlarni sistematikaga qo’shgan hissasi:

Dastlabki tasniflar butunlay foydali va zararli o'simliklar va hayvonlarni osongina aniqlashga qaratilgan edi. Gippokrat (miloddan avvalgi 460-377, tibbiyotning otasi) va Aristotel (miloddan avvalgi 384-322, zoologiyaning otasi) hayvonlarni yashash joylariga qarab suv, quruqlik, havo hayvonlariga ajratgan.

Pliniy Elder (milodiy 28-79) birinchi sun'iy tasnif tizimini joriy qildi. Uning "Tabiat tarixi" (milodiy 75 yil) kitobida 2000 ga yaqin buyumdan iborat 1000 dan ortiq iqtisodiy o'simliklar haqida so'z boradi.

Jon Rey (1627-1705), ingliz tabiatshunosi, 1686-1704 yillar oralig'ida "Historia Generalis Plantarum" nomli uch jildda 18600 ga yaqin o'simliklarni tasvirlab bergan. Uning fanga qo’shgan yana bir hissasi ilk bor “tur” tushunchasini ta’riflaganidir.

K.Linniy

• Skandinaviya keyin esa dunyoning boshqa qismlaridan ko’plab turlarga ta’rif berdi. 1735-yilda Linney o’zining klassifikatsiyasini “Tabiat sistemasi” asarida e’lon qildi
• hayvonlar bo’yicha tuzgan klassifikasiyasida bir-biriga yaqin bo’lgan turlar avlodga, avlodlar turkumga, turkumlar sinfga birlashtiriladi. Sinf eng yuqori taksonomik birlikdir. K. Linney o’ziga ma’lum bo’lgan barcha umurtqasiz va umurtqali hayvonlarni 6 ta sinfga ajratadi
• Linney tizimida bir-biriga yaqin sistematik guruhlar birlashib yanada kattaroq guruhlarni, ular esa yana birlashib yana ham kattaroq guruhlarni hosil qilar edi. Uni chizmaga tushirganda daraxtni eslatgani tufayli tez orada unga ”hayot daraxti” nomini berishdi. Bu daraxtga qaraganda yaqin guruhlarning umumiy ajdoddan kelib chiqqanligini taxmin qilish mumkin edi.

Hech narsani tizimli tashkil etish yo'q! Men buni tuzataman!

.

• J.B.Lamark (1744-1829) dixotomik prinsipga asoslangan Fransiya o’simliklarining aniqlagichini yaratadi. Lekin uning asosiy ishlari zoologiya sohasida bo’lgan. Olim birinchi bo’lib umurtqasiz va umurtqalilarni ajratdi, hayvonlarning yangi klassifikatsiyasini taklif etdi va o’ziga xos evolyutsion ta’limotni taklif etdi. Lamark hayvonlarni 14 ta sinfga ajratdi.
• Fransuz olimlaridan Jorj Kyuvye (1769-1832) qiyosiy anatomiya, paleantologiya fanlaridan tashqari sistematikaning rivojiga ham katta hissa qo’shgan. U Linney sinflari tuzilishidagi umumiy xususiyatlarni aniqlab ularni 4 ta tuzilish tiplariga birlashtirdi. Bular umurtqalilar, bo’g’imoyoqlilar, yumshoqtanlilar va nurlilar. Bu tiplar keyinchalik sistematik kategoriya sifatida qo’llana boshladi.
• Xilma-xillikni evolyutsion nazariya bilan tushuntirgan Ch.Darvin. Darvin ishlarida keyin biologiyada ayniqsa zoologiyada turlar o’rtasidagi qarindoshlik aloqalarini aniqlash, solishtirma anatomik va filogenetik tadqiqotlar ko’paydi