Biologya va labaratorya xonalarini

 
Zamonaviy tarixda biologik qurollardan foydalanish. 
 
1346-yil — Yevropada bubon oʻlati boshlandi. Bu dahshatli „sovg‗a―ni 
Jonibekxon qilgan degan taxmin bor. Kafa (zamonaviy Feodosiya) 
shahrini egallash uchun muvaffaqiyatsiz urinishdan soʻng, u oʻlatdan 
vafot etgan odamning jasadini qal‘aga uloqtirgizadi. Shahardan qoʻrqib 
qochgan savdogarlar bilan birga oʻlat ham Yevropaga[6] yetib keldi. 
1763 yil — Urushda bakteriologik qurollardan foydalanishning birinchi 
aniq tarixiy fakti Fort Pittni qamal qilgan hindular orasida chechak 
kasalligining ataylab tarqatilishidir. Ingliz harbiylari chechak 
kasalligini qamalchilar orasida tarqatish umidida hindular lageriga 
chechak bilan zararlangan koʻrpalarni joʻnatishdi [7] . 
1942 yil — Buyuk Britaniya : Germaniya bilan urushda Sibir yarasini 
qoʻllash boʻyicha Vegetarian operatsiyasi rejasini ishab chiqdi, unga 

---

koʻra Gruinard orolida biologik qurollar ishlab chiqildi va sinovdan 
oʻtkazildi. Orol sibir yarasi sporalari bilan zararlangandi, 49 yil 
karantinda qoldi va 1990 yilda tozalangani eʼlon qilindi. 
1939 — 1945 — Yaponiya : Manchjuriyaga otryad 731 3 ming kishiga 
qarshi [8] biologik qurol qoʻllanildi. Sinovlar doirasida Moʻgʻuliston va 
Xitoydagi jangovar harakatlarda ham biologik quroldan foydalanildi. 
Shuningdek, 
Xabarovsk, 
Blagoveshensk, 
Ussuriysk 
va 
Chita 
viloyatlarida foydalanish uchun rejalar tayyorlangan. Boshqa davlatlar 
tomonidan 731-otryad aʼzolarini taʼqibdan himoya qilish evaziga 
AQSh armiyasining Fort Detrik (Merilend) bakteriologik markazida 
olingan maʼlumotlar aosida biologik quurol yaratishga muvaffaq 
boʻlindi [9] . Biroq, jangovar foydalanishning harbiy-strategik natijasi 
oddiyroq boʻlib chiqdi: „Koreya va Xitoyda bakteriologik urush 
faktlarini tekshirish boʻyicha Xalqaro ilmiy komissiyaning hisoboti― 
(Peking, 1952) maʼlumotlariga koʻra 1940 yildan 1945 yilgacha sunʼiy 
ravishda qoʻzgʻatilgan oʻlat epidemiyasida qurbonlar sonitaxminan 700 
kishini tashkil etgan, bu son qurolni yaratishda tajribalarda oʻlib ketgan 
mahbuslar sonidan ham kamroq boʻlgan[10]. Yaponiya imperiyasi 
tomonidan biologik urush olib borilganligi 1945 yilda Ikkinchi jahon 
urushi tugaganidan keyin isbotlanganiga qaramay, Yaponiya 2002 yil 
27 avgustda rasman biologik urush olib borganligini tan oldi [11] . 
Yuqorida aytib oʻtilgan „Koreya va Xitoydagi bakteriologik urush 
faktlarini tekshirish boʻyicha Xalqaro ilmiy komissiyaning hisoboti― 
(Peking, 1952) ga koʻra, Koreya urushi paytida AQSH tomonidan 
KXDRga qarshi bakteriologik qurol ishlatilgan ("Faqat 1952 yilning 
yanvaridan martigacha bo‗lgan davrda KXDRning 169 ta hududida 
epidemik kasalliklarni keltirib chiqaradigan bakteriologik qurollardan 

---

(ko‗p hollarda bakteriologik bombalardan) foydalanishning 804 ta 
holati qayd etilgan. [qanaqa? ] " [12]). SSSR Tashqi ishlar vaziri 
oʻrinbosari yordamchisi Vyacheslav Ustinovning soʻzlariga koʻra, 
urushdan keyin u mavjud materiallarni oʻrganib chiqdi va amerikaliklar 
tomonidan bakteriologik qurollardan foydalanishni tasdiqlash mumkin 
emas degan xulosaga keldi [13] . 
1961-1962 yillarda , hozirgi Yaponiyaning Okinava prefekturasida, 
Qoʻshma Shtatlar пирикуляриоз риса[en] olib keladigan patogen 
zamburugʻ sporalarini tarqatish uchun sinovlar oʻtkazdi, buning 
natijasida „foydali maʼlumot toʻplashda qisman muvaffaqiyatga 
erishish mumkin edi―. 
1978-1979 yillarda Rodeziya urushi paytida Rodeziya havfsizlik 
kuchlari qoramollarning nobud boʻlishi va shu tariqa partizanlarni oziq-
ovqat bazasidan mahrum qilish maqsadida ZANU va ZAPU