«biotexnologiya» kafedrasi

Mavzu yuzasidan nazorat savollari.

1. 
   Matashuvchisimonlar ajdodi boshqa ajdodlardan qanday xususiyatlari bilan farq qiladi?
   
2. 
   Klassifikasiyasi va muhim vakillarini ko‘rsating.
   
3. 
   Xarasimonlarning tuzilishi va ko‘payishi.
   
4. 
   Bu suvo‘tlarning qanday ahamiyati bor?
   

5-ma’ruza: Matashuvchisimonlar ajdodi – Conjugatophyceae. Xarasimonlar ajdodi – Charophyceae. Tillarang suvo‘tlar bo‘limi – Chrysophyta.
Reja
1. Tallomining tuzilishi va hujayrasidagi asosiy pigmentlar.
2. Harakatchan stadiyasida xivchinlarining tuzilishi.
3. Hujayrasi ustidagi qo‘shimcha xosilalari.
4. Sinflarga bo‘linish asoslari va asosiy sinflari. Asosiy vakillari. Ahamiyati va tarqalishi.
Tayanch so‘z va iboralar: klosterium (Closterium), kosmarium (Cosmarium), mikrasterias (Micrasterias), staurastrum (Staustrum), va Eastrum (Eastrum).
Ma’ruza mavzusi bayoni
Bu qabila vakillari bir hujayrali. Hujayrasi silindr yoki ellips shaklda, silliq parda bilan o‘ralgan, parda usti shilimshiq. Bir yadroli hujayrada lentasimon, spiral va yulduzsimon xromatofora bo‘ladi. Masalan, mezotinium (Mesotaenium)da xromotofor markaziy plastinkadan iborat bo‘lib, bir yoki bir necha pirenoidga ega. Netrium (Netrium). Hujayra qutblari tamon markaziy qismini egalovchi va undan o‘ngga va chapga radial tarmoqlangan, chetlari uymali, xromatoforga ega. Xromatoforning markaziy qismida tayoqchasimon pirenoidi bor. Spirotinus (Spirotinia). Hujayrasi deyarli tayoqchasimon, qutublari keng tarmoqlangan, po‘sti qalin shilimshiqsimon modda bilan qoplangan. Sitoplazmada bitta xromatofora spiral joylashgan, ko‘p pirenoidli bo‘ladi.
Mezoteniyanamolar qabilasining vakillari vegetativ va jinsiy yo‘llari bilan ko‘payadi. Vegetativ ko‘payishi hujayrani teng ikkiga bo‘linishi natijasida sodir bo‘ladi. Jinsiy ko‘payishi – kon’yugatsiya. Kopulyatsiya vaqtida qo‘shilishda ishtirok etadigan hujayralar umumiy shilimshiq bilan o‘ralib, bir-biriga yaqinlashadi va naysimon o‘simta vujudga keladi, keyin har ikkala protoplastning burchaklari qisqarib, plazmolizdagidek, sharsimon shakl hosil bo‘ladi. Naychasimon o‘simtalar bir-biriga yaqinlashgandan keyin, ularni uchlari erib, kopulyatsion (qo‘shilish) kanali hosil bo‘ladi, bu kanalchada hujayra protoplasti qo‘shiladi va zigota hosil bo‘ladi. Zigota qalin po‘st bilan o‘ralib, tinchlik davrini o‘tadi. Zigota tinchlik davrini o‘tgandan so‘ng, uni diploid xromosomali yadrosi reduksion bo‘linib, to‘rta gaploid hayotchan yadro taraqqiy etib, ulardan to‘rta o‘simta o‘sadi. Netriumda hosil bo‘lgan to‘rta yadroni ikkitasi hayotchan bo‘lib, faqat ikkitasidan o‘simta o‘sib chiqadi. Mezoteniyanamolar qabilasining turlari torf hosil qiluvchi botqoqlarda, O‘zbekistonda esa, sholipoyalarda, zahkash va ko‘lmak suvlarda tarqalgan. Mezotenium va silindratsistik zah tuproqlarda o‘sib shilimshiq hosil qiladi.