Biznes boshqaruv asoslari

Biznes faoliyatli sikli. 
Iqtisodiy va biznes faoliyati sikl bo`yicha harakatlanishga intiladi. Barcha millatlar tajribasida 
sinalganidek iqtisodiyotda yaxshi va yomon davrlar bo`lib turadi.Baxtimizga vaqt o`tishi bilan, yomon 
iqlim yo`qolib , yaxshi iqlim qaytadi. 
O’tmishga iqtisodiy o`zgarishlarga e’tibor beradigan bo`lsak, yaxshi kunlardan keyin yomon 
kunlar va undan keyin yaxshi kunlar o`zgarishini ko`ramiz. Ushbu iqtisodiyotning bir iqlimdan boshqa 
iqlimga o`zgarish tezligini biznes faoliyati sikli deb ataladi. 
Biznes faoliyati sikli bu YIM ning o`sish va kamayishlarning takrorlanishidir. Biznis faoliyati 
sikllarining 4 asosiy iboralari bor: rivojlanish, pasayish, depressiya va qayta tiklanish. 
Rivojlanish 
Biznes faoliyati siklining eng yuqori nuqtalaridagi faoliyatni rivojlanish deyiladi. Rivojlanish bu vaqt 
oralig`i bo`lib, bu oraliqda kimki ishlashni xoxlasa ishlaydi, biznes esa maxsulotlarni va xizmatlarni 
record darajada ishlab chiqarilayotgan, ish haqqi esa yaxshi, va YIM ning o`sishi esa tezlashgan 
bo`ladi. 
Maxsulot va xizmatlarga bo`lgan talab oshgan. Bu vaqt oralig`ida odatda biznes faoliyati yuqori 
nuqtalarni egallayotgan bo`ladi. Rivojlanish ham doim davom etmaydi. Iqtisodiyot sekin soviy 
boshlaydi va faoliyat sekinlashadi. 
Pasayish 
Iqtisodiyotning sekinlashayotgan, biznes faoliyatining bu fazasi pasayish bo`limi deb ataladi. Pasayish 
bu vaqt oralig`i bo`lib, bu oraliqda extiyojlar kamayadi, ishsizlik oshib boradi, YIM ning o`sishi esa 
kalendar yilining 2 va undan ortiq kvartallarida sekinlashadi. Bu bosqich juda ham muhim emas yoki 

---

uzoq vaqt davom etmaydi, lekin bu bog`langan biznesdagi ishchilar uchun qiyinchilik belgisidir. Misol 
uchun agar insonlar kamroq mashina sotib olishadigan bo`lsa, battariya, balon va boshqa qismlarni 
ishlab chiqaruvchi ishchilar ishdan ketishadi. Bu holat biznes faoliyatida to`lqin effekti deyiladi. 
Vaqt o`tishi bilan, ishlab chiqarish iqtisodiyotning barcha sohalarida kuchsizlanadi, keyin 
chorakgacha umumiy mahsulot ishlab chiqarish pasayadi. Ba’zi pasayishlar uzoq vaqt davom etadi 
chunki ishlab chiqarishning kam jihatlari foydalanilganligi va umumiy extiyojlar kamayganligi sababli.