Blackcurse

 

62 

nuleotid  tursa,  ikkinchi zanjirning usha joyida Т bo’ladi. G ning qarshisida esa hamisha S 

turadi. Boshqa kombinatsiyalar bo’lmaydi. Informatsion RNK sintezida ham bir nukleotid 

qarshisida  informatsion  RNK  ning  to’ldiruvchi  nukleotidi  turadi.  Shunday  qilib,  G  DNK 

qarshisida  –S  RNK,  SRNK  qarshisida  –  G  RNK,  A  DNK  qarshisida  – U RNK, SDNK 

qarshisida –A RNK turadi. Natijada hosil buluvchi RNK zanjiri uz nukleotidlarining tarkibi 

va  ketma-ket  joylashish  tartibi  jihatidan  DNK  zanjirlaridan  biridagi  nukleotidlarning 

tarkibidan  va  ketma-ket  joylashish  tartibidan  ko’chirib  olingan  aniq  nusxa  hisoblanadi. 

Informatsion RNK molekulalari oqsil sintezlanadigan joyga, ya’ni ribosomalarga boradi.  

Oqsilning  tuzilish  materiali,  ya’ni  aminokislotalar  ham  sitoplazmadan  usha  joyga 

boradi.  Ovkat  oqsillarining  parchalanishi  natijasida  hosil  bo’ladigan  aminokislotalar 

hujayralar sitoplazmasida doim mavjud. 

Aminokislotalar 

ribosomaga 

mustaqil 

ravishda 

bormay, 

ribosomalarga 

aminokislotalarni  tashib  borishga  moslashgan  maxsus  RNK  molekulalari  ishtirokida 

boradi.  Bular  transport  RNK  (t-RNK)  deb  ataladi.  Bu  RNK  molekulasining  bir  uchida 

aminokislotani  osongina va maxkam biriktira oladigan struktura bor. Тransport RNK ning 

ikkinchi  uchida  shu  aminokislotaga  kodi  mos  keladigan nukleotidlar tripleti bor. Masalan, 

lizin  aminokislotasi  t-RNK  molekulasining  bir  uchida  lizin  “qo’nadigan  maydoncha”, 

ikkinchi  uchida  esa  nukleotidlar  tripleti:  U-U-U  bor.  Hozirgi  vaqtda  kamida  20  ta  har  xil 

aminokislotalar va shunga yarasha kamida 20 turli t-RNK  mavjudligi ravshan. Demak, har 

bir  aminokislotani  tashiydigan  o’ziga  xos  transport  RNK  bor.  RNK  timinli  nukleotid  (Т) 

urniga uratsilli nukleotid (U) borligini eslatib utaylik.