Blackcurse

 

40 

yetilib  borib  gemoglobin  tuplaydilar,  keyin  yadrosini  tashlab  yuborib,  120  kun davomida 

yashaydilar va ish bajaradilar. Ular ko’paya olmaydilar. Yadrosi olib tashlangan retikulotsit 

deb  ataluvchi  hujayralar  ham  oqsil  sintezini  davom  ettiradi,  ammo  RNK  sintezlay 

olmaydilar. 

Yadroni  olib  tashlash  sitoplazmaga  yadroning  xromosomasida  joylashgan  DNK 

molekulasida sintezlanadigan yangi RNK larni kelishini to’xtatadi. Ammo, bu sitoplazmada 

avvaldan  mavjud  bo’lgan  informatsion  RNK  ni  oqsilni  sintez  qilishini  davom  ettirishiga 

halakit  bermaydi.  RNK  yemirilgandan  so’ng  oqsil  sintezi  tuxtaydi,  ammo  eritrotsit  uzok 

vaqt yashaydi va unchalik ko’p oqsil sarf bo’lmaydigan funksiyasini bajaradi.  

Yadrosini  olib  tashlangan  dengiz  kiprisi  tuxumi  ovogonez  vaqtida  tuplangan  RNK 

hisobiga yashashni davom ettiradi va bo’linishi ham mumkin.  

Yadro  RNK sintezini murakkab koordinatsiyasi va regulyatsiyasini amalga oshiradi. 

Хamma  uch  xil  RNK  DNK  dan  hosil  bo’ladi.  Тurli  metodlar  bilan  (radiografiya) 

aniqlanishicha  RNK  sintezi  yadroda-xromatin  va  yadrochada  boshlanadi  va  sintezlanib 

bo’lgan RNK esa sitoplazmaga o’tadi. 

Shunday  qilib,  yadro  sitoplazmada  bo’ladigan  oqsilni  sintezini  dasturini  tuzadi. 

Ammo  yadro  o’zi  ham  sitoplazmaning  ta’siriga  uchraydi,  yadroni  normal  ishlashi  uchun 

zarur  bo’lgan,  sitoplazmada  sintezlangan  fermentlar  yadrochaga  o’tadi.  Masalan, 

sitoplazmada  DNK  -  polimeraza  fermenti  sintezlanadi,  usiz  DNK  molekulasi 

avtoreproduksiyasi bo’lmaydi.  

Shuning  uchun,    yadro  va  sitoplazmaning  o’zaro  ta’siri  to’g’risida  gapirish  lozim. 

Bunda  kiz  hujayralarga  beriluvchi  irsiy informatsiyani o’zida tutuvchi yadro ustunlik rolini 

o’ynaydi. 

Olimlar  mikroxirurgiya  metodi  yordamida  shoxlangan  va  dumalok  amyobalarning 

yadrolarini almashtirdilar. Bunda yadroning ta’sirida amyobalarning tanasi shakli o’zgaradi. 

Agar  oddiy  amyobani  yadrosini  olib.  shoxlangan  amyobaga,  shoxlangannikini  od diy  

amyobaga ko’chirilsa u holda usha yadroni ta’sirida oddiy amyoba shoxlangan amyobani 

shakliga  kiradi  va  aksincha.  Demak,  yadro  irsiy  belgilarni  tashuvchi  mexanizm  bo’lib 

xizmat kilar ekan.  

Buni  tut  ipak  kurtini  chatishtirish  ustidagi  tajribalar  ham  tasdiqlaydi.  Bunda  faqat 

otalik  yoki    onalik  jinsiy  hujayralardan  avlodlar  olindi.  Bunda  otalikni  sitoplazmasi 

saqlanadi.  Lekin  avlodda  belgi,  masalan,    rang  yadro  tomonidan  olib  kiriladigan  belgiga 

xos bo’ladi.