Bob. Bo’lajak professional ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentlikni shakllantirishning pedagogik asoslari

4.Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini shakllantirishning didaktik shartlari, usullari, bosqichlari, ko’rsatkichlari aniqlandi.
5.Tajriba tahlili va nazariy tadqiqot natijalari bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini shakllantirishni tashkil etishda harbiy rahbarning etakchi rolini, uning shaxsi, bilimi, ishga va chaqiriqqacha bo’lgan o’quvchi-yoshlarga bo’lgan munosabati, kasbiy mahorati masalaning muvaffaqiyatli yechilishida katta ahamiyatga egaligini tasdiqladi.

XULOSA

Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov “Tarbiyachilarning o’ziga zamonaviy bilim berish, ularning ma’lumotini, malakasini oshirish kabi paysalga solib bo’lmaydigan dolzarb masalaga duch kelmoqdamiz. Mening fikrimcha, ta’lim – tarbiya tizimini o’zgartirishdagi asosiy muammo shu erda. O’qituvchi o’quvchilarimizga zamonaviy bilim bersin, deb talab qilamiz. Ammo zamonaviy bilim berish uchun, avvalo, murabbiyning o’zi ana shunday bilimga ega bo’lishi kerak”¹⁵.- deb ta’kidlaydi.
Ushbu fikrlardan xulosa chiqargan holda bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarining kasbiy kompetentligini shakllantirishda quyidagi bir qator ko’nikmalarga ega bo’lishi lozimligi belgilab olindi.

1. 
   Bo’lg’usi harbiy rahbarlar o’z faoliyati jarayonida ibrat, namuna ko’rsatish bilan yoshlarning harbiy faolligini, his-tuyg’usini, xatti-harakatini rivojlantirishi va ta’sir eta olishi muhimligi aniqlandi.
   
2. 
   Har bir mashg’ulot uchun material tanlash, uni murakkablashtirish va oldingi hamda keyingilari bilan aloqasini ta’minlashni nazarda tutish, mashg’ulot o’yin,mehnat topshiriqlari va shu kabilarni chaqiriqqacha bo’lgan yoshlarning yosh imkoniyatlari,ularni tarbiyalash va rivojlantirish istiqbollarini hisobga olish tizimi aniqlandi:
   

Tajriba-sinov ishlarini olib borishda quyidagilarga alohida e’tibor qaratildi:

1. 
   Oliy ta’lim muassasalarida YOCHQBT metodikasi fani doirasida bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarining kasbiy kompetentligini shakllantirish va ularda zarur bilimlarning samarali o’zlashtirilishini ta’minlash maqsadida ta’lim texnologiyalarini qo’llash keng imkoniyatlarni yaratadi.
   
2. 
   Ilmiy izlanishni olib borish davrida modul ta’limi, muammoli ta’lim, interfaol ta’lim, rivojlantiruvchi ta’lim, hamkorlik ta’limi va o’yin texnologiyalari kabi ta’lim texnologiyalari bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentlikni shakllantirishning puxta o’zlashtirilishi, shuningdek, ularda harbiy ishni samarali tashkil etish ko’nikmalarini muvaffaqiyatli shakllantirilishini ta’minlay olishi aniqlandi. Garchi, mustaqil ta’lim, individual ta’lim, tabaqalashtirilgan ta’lim, dasturiy ta’lim, masofaviy ta’lim hamda innovatsion ta’lim ham bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarining kasbiy kompetentligini samarali shakllantirish imkoniyatiga ega bo’lsa-da, biroq, ularni YOCHQBT metodikasi fanini o’qitish jarayonida samarali qo’llay olish uchun muayyan vazifalarni hal etish zarurligini ko’rsatdi.
   
3. 
   Oliy ta’lim muassasalarida YOCHQBT metodikasi fanini o’qitishda ta’lim texnologiyalarini qo’llashning mavjud holatini o’rganish bu yo’lda fan o’qituvchilari tomonidan tashkil etilayotgan pedagogik faoliyat natijalarining mavjud imkoniyatlar darajasidan past ekanligini ko’rsatdi. Bu holat tajrib-sinov ishlari davrida sezilarli o’zgarishlarni sodir etish zarurligini taqozo etadi. Tajriba-sinov ishlarini olib borishda masalaning bu jihatiga alohida e’tibor qaratildi.
   
4. 
   Tajriba-sinov ishlarining modul ta’limi, muammoli ta’lim, interfaol ta’lim, rivojlantiruvchi ta’lim, hamkorlik ta’limi va o’yin texnologiyalari asosida tashkil etilishi “Harbiy ish asoslari” bo’limi bo’yicha darslarning samarali tashkil etilishini ta’minlash bilan birga bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilari tomonidan o’quv materiallarining puxta o’zlashtirilishi uchun qulay sharoitni hosil qildi.
   
5. 
   Oliy ta’lim muassasalarida YOCHQBT metodikasi fanini o’rganishda ta’lim texnologiyalarini qo’llashga yo’naltirilgan sinov ishlari mazmunining batafsil ishlab chiqilishi amaliy tajribani samarali tashkil etilishini ta’minladi.
   

Tajriba avvali va yakunida talabalarning kasbiy kompetentlikka ega ekanliklarini aniqlash maqsadida tadqiqot davrida mezonlarni ishlab chiqish zarurligiga ishonch hosil qilindi. Mavzuga doir manbalarni o’rganish, talabalarning faoliyatlarini kuzatish, tajriba-sinov ishlarining turli bosqichlarida namoyon bo’lgan holatlar, ro’y bergan o’zgarishlarni inobatga olgan holda quyidagi mezonlar bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligining shakllanganlik darajasini quyidagi mezonlar asosida baholash mumkin degan qarorga kelindi:

1. 
   Kasbiy kompetentlik pedagogik maxorat kabi tayanch tushunchalar mohiyatini anglay olishlari.
   
2. 
   Kasbiy kompetentlikning muhim sharti davr talabi ekanligini tushunish.
   
3. 
   Kasbiy kompetentlikni shakllantirish ehtiyojiga egalik.
   
4. 
   O’zida kasbiy kompetentlikni shakllantirish yo’lida amaliy harakatlarni tashkil eta bilish.
   
5. 
   Kasbiy kompetentlikka egalikni to’la namoyon eta olish.
   

Tadqiqotning ilmiy natijalari asosida oliy pedagogik ta’limi tizimida bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligining shakllanganligini takomillashtirish bo‘yicha quyidagi ilmiy-amaliy tavsiyalar taklif etiladi:

• 
  oliy ta’lim tizimida bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarining o‘quv ijodiy tayyorgarlik tuzilmasi va mazmunini zamonaviy talablari asosida modernizatsiya qilib borish;
  
• 
  oliy maktabda mustaqil ta’lim olishga bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarining o‘quv ijodiy tayyorgarlik sifat va samaradorligini oshirish omili sifatida qaralib, uni uzviy va uzluksiz tashkil etishga e’tiborni kuchaytirish;
  
• 
  talabalar mustaqil ta’limi (mustaqil o‘rganishga ishtiyoq va mustaqil ta’lim olish ko‘nikmasini shakllantirish) tizimini rivojlantirishga bag‘ishlangan ilmiy-amaliy konferensiyalar, seminarlar o‘tkazish;
  
• 
  oliy o‘quv yurtlarida mustaqil ta’lim olishning axborot texnologiyalarini
  

(xususan, masofali ta’lim texnologiyasini) ishlab chiqish va uzluksiz rivojlantirish chora tadbirlarini ishlab chiqish.