Bob. Bolalarning hayot xavfsizligi qoidalari haqidagi bilimlarini tizimlashtirish va rioya qilish odatlarini shakllantirish

II bob. Maktabgacha ta'lim tashkilotlarda bolalar hayot xavfsizligini ta'minlash yo'llari
2.1.Turli yosh guruhlarida bolalar hayoti xavfsizligi asoslarini shakllantirish
Maktabgacha ta'lim tashkilotida bolalarning hayotini muhofaza qilish va sog‘lig‘ini mustahkamlash maktabgacha ta'lim tashkilotining pedagog va tibbiyot xodimlari, shuningdek maktabgacha ta'lim tashkilotiga hududiy sog‘liqni saqlash organlari tomonidan biriktirilgan tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi.Maktabgacha ta'lim tashkiloti direktori tarbiyalanuvchilarning hayotini muhofaza qilish va sog‘lig‘ini mustahkamlashni tashkil etilishi uchun mas'ul hisoblanadi.Tarbiyalanuvchilarning hayotini muhofaza qilish maqsadida maktabgacha ta'lim tashkilotida telefon apparatlari mavjud bo‘lgan joylarda, shuningdek barcha xodimlar kirishi va ko‘rishi mumkin bo‘lgan joylardagi e'lonlar taxtasiga yong‘in xavfsizligi, favqulodda vaziyatlar, tez tibbiy yordam xizmatlari hamda ichki ishlar organlarining telefon raqamlari ko‘rsatilgan ma'lumotlar osib qo‘yiladi.Maktabgacha ta'lim tashkilotining guruh tarbiyachisida tarbiyalanuvchilarning yashash manzili, shuningdek ularning ota-onalari yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar bilan bog‘lanish mumkin bo‘lgan telefon raqamlari yoki boshqa aloqa vositalari haqidagi ma'lumotlar bo‘lishi zarur.Tarbiyalanuvchi maktabgacha ta'lim tashkilotida bo‘lgan vaqtda sog‘lig‘ining yomonlashuvi, shuningdek boshqa noxush holatlar kuzatilgan hollarda maktabgacha ta'lim tashkiloti xodimlari tomonidan zudlik bilan tibbiyot hamshirasiga, shuningdek tarbiyalanuvchining ota-onasiga yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslarga xabar beriladi. Bunda tarbiyalanuvchining ota-onasi yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar yetib kelgunga qadar tibbiyot xodimi tomonidan birinchi tibbiy yordam ko‘rsatilishi lozim.Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portalida “Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida bolalarning hayoti va sog‘lig‘ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi hujjat loyihasi e'lon qilindi.Maktabgacha ta'lim tashkilotida bolalarning hayotini muhofaza qilish va sog‘lig‘ini mustahkamlash maktabgacha ta'lim tashkilotining pedagog va tibbiyot xodimlari, shuningdek maktabgacha ta'lim tashkilotiga hududiy sog‘liqni saqlash organlari tomonidan biriktirilgan tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi.Maktabgacha ta'lim tashkiloti direktori tarbiyalanuvchilarning hayotini muhofaza qilish va sog‘lig‘ini mustahkamlashni tashkil etilishi uchun mas'ul hisoblanadi.Tarbiyalanuvchilarning hayotini muhofaza qilish maqsadida maktabgacha ta'lim tashkilotida telefon apparatlari mavjud bo‘lgan joylarda, shuningdek barcha xodimlar kirishi va ko‘rishi mumkin bo‘lgan joylardagi e'lonlar taxtasiga yong‘in xavfsizligi, favqulodda vaziyatlar, tez tibbiy yordam xizmatlari hamda ichki ishlar organlarining telefon raqamlari ko‘rsatilgan ma'lumotlar osib qo‘yiladi.Maktabgacha ta'lim tashkilotining guruh tarbiyachisida tarbiyalanuvchilarning yashash manzili, shuningdek ularning ota-onalari yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar bilan bog‘lanish mumkin bo‘lgan telefon raqamlari yoki boshqa aloqa vositalari haqidagi ma'lumotlar bo‘lishi zarur.Tarbiyalanuvchi maktabgacha ta'lim tashkilotida bo‘lgan vaqtda sog‘lig‘ining yomonlashuvi, shuningdek boshqa noxush holatlar kuzatilgan hollarda maktabgacha ta'lim tashkiloti xodimlari tomonidan zudlik bilan tibbiyot hamshirasiga, shuningdek tarbiyalanuvchining ota-onasiga yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslarga xabar beriladi. Bunda tarbiyalanuvchining ota-onasi yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar yetib kelgunga qadar tibbiyot xodimi tomonidan birinchi tibbiy yordam ko‘rsatilishi lozim.Tarbiyalanuvchining ota-onasi yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxsga kuzatilgan holat va ko‘rsatilgan birinchi tibbiy yordam haqida to‘liq ma'lumot beriladi.Tarbiyalanuvchilar maktabgacha ta'lim tashkilotida bo‘lgan vaqtda ularni yolg‘iz va nazoratsiz qoldirish taqiqlanadi.Tarbiyalanuvchilarni maktabgacha ta'lim tashkiloti hududidan tashqariga sayr yoki ekskursiyalarga olib chiqish ichki ishlar organlari bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi.Tarbiyalanuvchilar uchun maktabgacha ta'lim tashkiloti hududidan tashqarida sayr yoki ekskursiyalar rejalashtirilganda maktabgacha ta'lim tashkiloti direktori hamda tarbiyalanuvchilarning ota-onalari yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar xabardor qilinishi shart.Tarbiyalanuvchilar maktabgacha ta'lim tashkiloti hududidan tashqariga sayr yoki ekskursiyalarga olib chiqilganda guruh kamida 2 nafar xodim bilan ta'minlangan bo‘lishi lozim. Bunda xodimlarning biri safning oldida, ikkinchisi safning orqasida harakatlanib boradi.Maktabgacha ta'lim tashkilotiga olib kelishda tarbiyalanuvchini ota-onasi (ularning o‘rnini bosuvchi shaxs, ota-onaning voyaga yetgan farzandlari, bobosi, buvisi yoki ota-ona tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan ota-onaning vakili) uni shaxsan guruh tarbiyachisiga topshirishi lozim.berish muhimdir. Ota-onalar, agar ular har doim ham ularga rioya qilmasa, boladan hech qanday xatti-harakatlar qoidalarini talab qilish mumkin emasligini tushunishlari kerak. Ota-onalar bilan ishlash shakllari: ota-onalar yig'ilishlari; davra suhbatlari, maslahatlashuvlar; seminarlar; ochiq munozaralar kuni; vizual ma'lumotni loyihalash (papkalarni ko'chirish, stendlar, ota-onalar burchaklari) taklifi bilan qo'shma tadbirlar: tibbiyot xodimlari, politsiyachi, o't o'chiruvchi, tanlovlar (bolalar va ularning ota-onalari birgalikdagi ishi) loyihalar ustida ishlash; ota-onalarning so'rovi; Xavfsizlik nafaqat olingan bilimlar yig'indisi, balki turli vaziyatlarda o'zini to'g'ri tutish qobiliyatidir. Bundan tashqari, bolalar uyda ko'chada oldindan aytib bo'lmaydigan vaziyatga tushib qolishlari mumkin, shuning uchun o'qituvchining asosiy vazifasi ularning mustaqilligi va mas'uliyatini rivojlantirishni rag'batlantirishdir. Shu munosabat bilan turli tadbirlarni tashkil etish va bolalar tomonidan tajriba o'zlashtirishga e'tibor qaratish lozim. Axir, bolalarga o'rgatilgan hamma narsani ular haqiqiy hayotda amalda qo'llashlari kerak,didaktik o'yinlar tizimi bilan ifodalanadigan o'rganish, shuningdek, badiiy adabiyotni o'qish va muhokama qilish, fotosuratlardan foydalanish egallaydi. Shuni ta'kidlash kerakki, ushbu bosqichda faoliyatni rag'batlantirishga katta e'tibor berildi. Bu erda o'yin qahramoni alohida rol o'ynaydi, u o'zi bilan sodir bo'lgan voqealarni aytib beradi (xavfsizlik qoidalarini buzganligi sababli va bolalar bilan birgalikda xulq-atvor qoidalarini "kashf qiladi", shuningdek topishmoqlar qiladi, rasmlar va turli xil narsalarni keltiradi. vazifalar va boshqalar.Ma’lum bir didaktik o‘yinni tanlash kundalik hayotda xavfsiz xulq-atvor qoidalariga oid qanday g‘oyalar uchun mo‘ljallanganligi bilan belgilanadi.“Biz narsalar haqida nimalarni bilamiz”, “Bir, ikki, uch, nima xavfli - toping", "Nuqtalar bilan bog'lang" manbalar haqidagi bilimlarni mustahkamlashga qaratilgan "Shunday va shunday emas", "Yuqori - past", "Qayta qo'ying" va boshqalar tahdidli vaziyatlar haqidagi bilimlarni chuqurlashtirishga bag'ishlangan. va xavfsizlik qoidalari. Yuz muammo ”va boshqalar."Maktabgacha yoshdagi bolalarda hayot xavfsizligi asoslarini shakllantirish" mavzusida o'qituvchilar uchun maslahat. Maktabgacha tarbiyachilar uchun maslahat. Bolalar bog'chasida hayot xavfsizligini o'rganish tarbiyachi uchun maslahat "Maktabgacha ta'lim muassasalari va maktablarda bolalar uchun yong'in xavfsizligi asoslari bilan tanishish.Yong'in- odamlarga o't bilan ehtiyotsizlik bilan munosabatda bo'lish, bolalarning o'yin-kulgilari natijasida yuzaga keladigan eng ko'p uchraydigan xavfli hodisalardan biri.Unga qarshi kurashish odamdan katta kuch talab qiladi. Bu kurashda kuch, xarakter, hissiy va irodaviy chidamlilik namoyon bo'ladi. Shuning uchun, yong'in xavfsizligi bo'yicha ishlarda Maxsus e'tibor berilishi kerak psixologik tayyorgarlik butun aholi, ayniqsa bolalar va o'smirlar. Afsuski, bu muammoga kam e'tibor qaratilmoqda, shuning uchun bolalarning olovli masxaralariga qarshi kurash ko'pincha taqiqlarga to'g'ri keladi, shundan keyin bolalar o'jarlik bilan xuddi shu noqonuniy o'yinda yorqin taassurotlarni qidirishda davom etadilar. Bu qiziquvchanlik, mustaqillik istagi, taqlid va o'yin reenkarnatsiyasini namoyon qiladi. Ularni “gugurt o‘yinchoq emas”, “o‘t bilan hazil qilish xavfli” va hokazo shiorlar to‘xtatib qolmaydi. Taqiqlangan, ayniqsa, gugurt qutilari, rang-barang yorliqli sigaret qutilari bolalarni qiziqtirishini ba’zan unutib qo‘yamiz. Tengdoshlar bilan olov yonida o'tirish qanchalik yoqimli. U qayerda o'stirilganligi (uy yaqinida, o'rmonda, garaj yoki ombor yonida, pichan yoki chorvachilik fermasi yaqinida), yong'in nuqtai nazaridan xavfli bo'lishi muhim emas. Axir, bolalar yorqin alangali olovning hissiy tasviriga hayratda qolishadi, shuning uchun ular ko'pincha o'yin holatlarida olov yoqadilar. Ko'rinib turibdiki, odamlarning olovga bo'lgan ishtiyoqi chuqur genetik ildizlarga ega bo'lib, u tug'ilgan paytdan boshlab inson tabiatiga xos bo'lib, psixologik faoliyatda, albatta, refleks reaktsiyasi shaklida mustahkamlanadi. Bolalarda bu reaktsiyalar juda aniq bo'lib, ularni nazorat qilish uchun jamiyatda hayot ko'nikmalari va odatlarini shakllantirish uchun asos yaratadigan yangi shartli refleksli aloqalarni rivojlantirishni maxsus tashkil etish kerak. Shunga asoslanib, in maktabgacha ta'lim muassasalari, va ichida boshlang'ich maktab maktablarda tematik rejalar yong'in sodir bo'lganda favqulodda vaziyatlarni o'rganish bo'yicha mashg'ulotlarni va bolalar bilan ushbu sharoitlarda o'zini tutish qoidalarini amaliy mashg'ulotlarni o'z ichiga oladi.Bolalarni ongli ravishda bajarishga o'rgating bolalar bog'chasi va maktabda, ko'chada va uyda yong'in xavfsizligi qoidalari, ularga olov bilan o'ynash va hazil qilish xavfi, elektr maishiy texnika bilan ishlashda ehtiyot bo'lish qoidalari, birlamchi yong'in o'chirish vositalaridan qanday foydalanish, yong'inga qarshi yordam chaqirish haqida tushuntirish. tarbiyachi, o‘qituvchi, barcha kattalar zimmasidadir. Taqiqlar baxtsiz hodisalardan qochib qutula olmaydi. Buning sababi yong'inga, maishiy elektr va gaz jihozlariga beparvo munosabatda bo'lishdir. ruxsat etilmagan joylarda (uylarning chodirlarida, yonuvchan materiallardan yasalgan binolar yaqinida) olov yoqish.
Maktabgacha va undan kichik yoshdagi bolalarning reaktsiyasining o'ziga xos xususiyatiga e'tibor qaratish lozim maktab yoshi tahdidli vaziyatda. Eng tez-tez uchraydigan passiv-mudofaa reaktsiyasi bo'lib, buning natijasida yonayotgan uyda bola to'shak, shkaf yoki boshqa tanho joy ostiga yashirinadi va qo'rquvdan muzlab qoladi, o'zini qutqarishga urinmaydi. Bunday misollarni ko‘p keltirish mumkin.
Yuqoridagi yoshni bilish psixologik xususiyatlar bolalar ular bilan yong'inga qarshi ishning metodologiyasi va texnikasini aniqlashlari kerak. Buning uchun maxsus darslar, ekskursiyalar va suhbatlar o'tkaziladi.
Bolalarni uyda kattalar qanday harakat qilishini tomosha qilishga taklif qilish mumkin zarur qoidalar elektr va gaz jihozlaridan foydalanish, keyin esa ular bilan suhbatlashish. Pedagog, birinchi navbatda, barcha elektr jihozlari yaxshi tartibda bo'lishi kerakligini eslatib turadi, agar ular buzilgan bo'lsa, ularni ta'mirlashga topshirish, barcha rozetkalarni ta'mirlash kerak. Elektr isitgichlar uchun (temir, reflektor, elektr pechka) ish paytida qurilmalar o'rnatiladigan maxsus refrakter stendlar bo'lishi kerak. Qurilmalarni yoqish va o'chirish faqat quruq qo'llar bilan amalga oshirilishi kerak, shu bilan birga siz simni tortmasligingiz kerak, faqat vilkadan ushlab turing. Katta maktabgacha va boshlang'ich maktab yoshidagi bolalar har bir oilada mavjud bo'lgan televizor, elektr pechka, dazmol, stol chiroqi, magnitafondan foydalanish qoidalari bilan tanishishlari kerak.Bolalar ushbu elementlarning ishini doimiy ravishda kuzatib boradilar, lekin hamma ham ularni yoqish va o'chirish qoidalarini bilmaydi. Sababi, aksariyat ota-onalar farzandlariga nafaqat bu qoidalarni o'rgatmaydilar, balki televizor va priyomnikga yaqinlashishni ham taqiqlaydilar. Bunday pozitsiya psixologik va pedagogik nuqtai nazardan noto'g'ri. Agar bola uyda yolg'iz qolsa, u o'z qiziqishini qondirishga harakat qiladi va ko'pincha istalmagan oqibatlarga olib keladi.Elektr va gaz qurilmalaridan foydalanish qoidalari va qoidalarini o'rganish bo'yicha ishlar ko'proq zarur, chunki bolalar bog'chasidan maktabning 1-sinfiga o'tishda ko'p bolalar ko'pincha uzoq vaqt davomida o'z holiga qo'yiladi va kattalar yo'qligida. , tez-tez televizor yoki magnitafonni yoqishga harakat qiling, pechka ustidagi burnerni yoqing. Bolalarga gaz plitasi bilan ishlashni o'rgatish yoshligida juda muhimdir. Bu erda bilish jarayoni oddiy emas, u o'z-o'zidan murakkab bo'lgan bir nechta atamalardan iborat. Birinchidan, o'yinlar mavjud. Ikkinchidan, gaz yonish manbai sifatida. U haqida maxsus suhbat. Ammo bolalarga gaz plitasidan foydalanish qoidalarini tushuntirish, yong'inga beparvolik, ehtiyotsizlik bilan munosabatda bo'lish qanchalik zararli oqibatlarga olib kelishi mumkinligini tushuntirish kerak. Ehtimol, eng katta yong'in xavfi bolaning qo'lidagi gugurtdir. Kattalar qutilarni bolalar qo'li etmaydigan joyga qo'yishga harakat qilishlari bejiz emas, ular bir necha marta: "Tegmang. Gugurt o'yinchoq emas". Ha, o'yinchoq emas. Ammo bu, ayniqsa, bolalar ulardan foydalanishlari kerak degani emas yoshroq yosh, taqiqlangan. Bolani ochiq olovdan foydalanishga o'rgatish, olov bilan ishlashda mas'uliyatni his qilish kerak.Tarbiyachi yong'in sodir bo'lganda o'zini tutish qoidalariga e'tibor berishi kerak, buning uchun maktab binosidan evakuatsiya qilishning mumkin bo'lgan usullarini o'rganish uchun mashg'ulotlar o'tkazish kerak. Bolalarni turar-joy binolarida yong'inni o'chirish va yong'in sodir bo'lganda evakuatsiya qilishni o'rgatish, shuningdek, bolalarni evakuatsiya qilish bo'yicha amaliy mashg'ulotlar. maktabgacha yosh. Birinchi sinf o'quvchisi allaqachon olovni suv bilan to'ldirish mumkinligini bilishi, odamga kiyimni qanday o'chirishni va birinchi navbatda qanday ta'minlashni bilishi kerak. tibbiy yordam kuyish bilan. Yong'in xavfsizligi bo'yicha o'qitish va ta'lim barcha bosqichlarda amalga oshirilishi kerak maktab hayoti, bilimlarni uzatishning psixologik va pedagogik usullaridan foydalanish va bolalarning ma'lum bir yoshiga mos keladigan olovdan foydalanish ko'nikmalarini rivojlantirish. Ushbu yondashuv bilan hatto maktabgacha yoshdagi bolalar ham zarur yong'inga qarshi bilimlarni o'rganadilar.
Biroq, amaliyot shuni ko'rsatadiki, nafaqat yoshdagi bolalar, balki kattalar ham yong'in xavfsizligi, birlamchi yong'inga qarshi vositalardan foydalanish bo'yicha bilimga ega emaslar. Yong'in xavfsizligi xizmati xodimlari tomonidan aholining turli yoshdagi va kasbiy guruhlari o'rtasida o'tkazilgan so'rovlar shuni ko'rsatdiki, ko'pchilik kattalar yong'in bo'limining "01" deb nomlanishi kerakligini bilishmaydi. Ko'chani, uy raqamini to'g'ri nomlash juda muhim, agar uy raqami noma'lum bo'lsa, ba'zi bir diqqatga sazovor joylarni nomlash kerak. Keyin yonayotganini ayting va familiyangizni ayting. Shu bilan birga, bolalarga bu raqamni terishingiz va yong'in bo'lmasa, manzilni bera olmasligingiz haqida ogohlantirish juda muhim, chunki bunday masxara o't o'chirish brigadasi kelgan joyga kela olmasligiga olib kelishi mumkin. odamlar o'layotgan va mol-mulk yonayotgan joyda haqiqatan ham kerak. Qo'shnilar va birinchi navbatda, yong'in yoki tutun tahdidi ostida bo'lganlar, qo'shni xonadonlar va boshqa binolarga tahdid soladigan yong'in haqida darhol xabardor qilinadi. Kechasi qo'shnilarni uyg'otishingiz kerak. Yong'in haqida yong'in brigadasi va qo'shnilarga xabar bergandan so'ng, kattalar mavjud bo'lgan barcha vositalar bilan yong'inni o'chirishga kirishadilar. Bolalarni olov va yonuvchan narsalar bilan tanishtirish shakllaridan biri o'yinlar, o'yinlarni o'qitish usullari bo'lishi mumkin. Psixologik-pedagogik tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, o'yinni o'qitish usullari og'zaki usullardan ko'ra yaxshiroq, ular atrofdagi dunyo ob'ektlari va hodisalari haqidagi bilimlarni o'zlashtirishga yordam beradi. Yong'in xavfsizligi qoidalarini o'rganish bilan bir vaqtda yong'inga qarshi vositalar to'g'risidagi bilimlarni kengaytirish ishlari olib borilishi kerak.yong'inga qarshi vositalar bilan tanishtirish, yong'inni o'chirish uchun ulardan foydalanish qoidalari, bolalar lug'atiga so'zlarni kiritish: yong'in qalqoni, o't o'chirgich, lombar, ilgak. Bolalarda kuzatish va e'tiborni tarbiyalash kerak.
Bolalar o't o'chirish texnikasi haqida ko'proq ma'lumot olishlari uchun siz o't o'chirish bo'limiga ekskursiya o'tkazishingiz mumkin, u erda bolalar o't o'chiruvchilarning yong'inga qarshi uskunalari, yong'in o'chirish uskunalari va jihozlari bilan tanishadilar. Siz bolalarga aytishingiz mumkinki, har bir aholi punktida (shahar, shaharcha, qishloq) yong'inni o'chirish uchun mo'ljallangan o't o'chirish uskunalari bilan qurollangan o't o'chirish bo'limi yoki ixtiyoriy o't o'chirish brigadasi mavjud.
Odamlarning olov bilan kurashi haqida hikoya qiluvchi rasm va filmlar bolalarga kuchli hissiy ta'sir ko'rsatadi. Ularni muhokama qilish mumkin. Bu mavzuni tasviriy san’at sinfida davom ettirish mumkin. Chizmalarni ijro etish orqali bolalar nafaqat olingan bilimlarni mustahkamlaydi, balki ularni bir tizimga keltiradi, mavzuga o'z munosabatini vizual vositalar orqali ifodalaydi, nutqni rivojlantirish bo'yicha ish shakllaridan biri taklif qilingan mavzu bo'yicha hikoyalar tuzishdir. o‘qituvchi.Yong‘inga qarshi mavzularda hikoyalar tuzishni mashq qilishingiz mumkin.Siz kelajakdagi hikoya uchun mavzuni eslab qolish oson bo‘lgan maqol shaklida taklif qilishingiz mumkin, masalan: “Bir quti gugurt, kichik bo‘lsa-da, ko‘p narsani qila oladi. yomon."Yosh avlodni tarbiyalashda o‘t o‘chirish va amaliy sport turlari muhim o‘rin tutadi. Olovli amaliy sport turlariga kiritilgan jismoniy mashqlar elementlaridan jismoniy tarbiya darslarida foydalanish mumkin.