Боб керамика ва шишалар кимёвий технологияси


Ок ва рангли портландцементлар


Download 1.33 Mb.
bet68/102
Sana07.02.2023
Hajmi1.33 Mb.
#1175242
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   102
Bog'liq
Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi (A.Ismatov va b.)

Ок ва рангли портландцементлар

Ок портландцемент — таркибида (0,3—0,45%) темир оксид булган ок клинкерни майда туйишдан ҳосил була- диган гидравлик бокдовчи модда.
Клинкерни туйиш жараёнида 15% гача гидравлик ёки 10 % гача инерт кушилмалар, шунингдеқ тишлашиш муд- датларини керагича узгартириб туриш учун купи би­лан 3 % гипс кушишга рухсат этилади. Гипс ва кушилма туйилгандан сунг бу цемент белгиланган даражада оқ були­ши керак.
Портландцемент ранги клинкер минераллари таркибида кандай оксид борлигига караб ҳар хил булади. Масалан, кальций силикатлар ок: C3S C2S дан х,ам окрок булади ва х,оказо. Айникса уч кальцийли алюминат окдиги билан бошка цементлардан ажралиб туради. Турт кальцийли алю­моферрит таркибида темир оксидлари борлиги туфайли корарок булади. Шу сабабли, оддий портландцемент кул- ранг-яшил булади. Демақ клинкерда уни буёвчи оксид- лар (айникса Fe,03) булмаса бундай цемент ок рангли булади.
Шундай килиб, ок портландцемент ишлаб чикариш- дан максад, таркибида темир оксид булмаган ёки жуда оз микдорда булган хомашёнинг ишлатилишидир. Бундай клинкер таркибида G4AF ҳам деярли булмайди. Бирок маъ­лум кимёвий таркибли хомашё ишлатишнинг узи ниҳоят- да ок портландцемент ишлаб чикариш учун кифоя кил- майди. Буёвчи оксидлар цементга ёкилги кулидан ёки ту­йиш жараёнидан тегирмон шарларидан ёхуд тегирмоннинг пулат копламасидан утиши мумкин. Шунинг учун клин­керни пишириш пайтида кулсиз суюк ёки газсимон ёкилги ишлатилади. Клинкер пишиб булган зах,оти унинг окдиги оширилади. Бунинг учун клинкер кайтариш муҳиттаъси- рига учратилади. Шунда клинкер таркибидаги Fe203 кам- рок буяйдиган Fe304 га айланади ва цемент янада окаради. Хомашё аралашмаси ва ок цемент клинкери махсус, кат- тиқ кам ёйиладиган пулат ёки чинни плиталар коплан- ган шар тегирмонларда майдаланади.
Ок портландцемент клинкерини ишлаб чикариш учун зарур хомашё сифатида жуда ок булган материаллар соф ох,актош ёки бур, сералюминий оксидли гиллар (каолин- лар) ишлатилади.
Ок портландцемент оклик даражасига караб учга були­нади. Олий нав, ОЦ-1, ОЦ-2. Турли нав цементнинг оклик даражаси камида куйидаги талабларга мос булиши керак.
1 нав — 76 %, 2 нав — 72 %, оддий портландцемент 40 % гача.
Оклик даражаси фотометр ёрдамида аникланади. ГОСТ га кура кайтариш коэффициенти 96,3 % дан кам булмаган барий сульфат (BaS04) оклик эталони ҳисобланади. Ютин- керда куп микаорда уч кальцийли силикат булса, ок порт- ландцементдан тайёрланган буюмларнинг сиртида окдог- лар ёки шура хрсил булиши мумкин. C3S нинг гидролизи вактида оҳак ажралиб чикиши сабабли бу ҳол юз беради. Бунга йул куймаслик учун ок портландцементда, албатта, оҳакни кам эрийдиган кальций гидросил и катга айлантириш учун 5—10 % жуда актив гидравлик кушимча кушилади.
Клинкер таркибида куп микдорда C3S ва С3А булгани учун ок цемент тез мустаҳкамлана боради, ҳамда купрок киришиш хоссасига эга булади. Бу цемент 400 ва 500 мар- каларда ишлаб чикарилади.
Ок портландцемент клинкерига гипс, диатомит (мар- мар ёки бур) ва минерал пигментлар (сувда ва органик эритмаларда эримайдиган майда туйилган рангли кукун- лар пигментлар деб аталади) бирга кушиб тортиш йули билан рангли цементлар олинади. Жумладан, кушилмалар сифатида охра, темир, суриқ марганец рудаси, ультра­марин ва шу кабилар кушиш мумкин. Ок ва рангли цемент­лар сунъий мармар тайёрлашда ҳам ишлатилади.
Рангли цементлар яна куйидаги йул билан ҳам олина­ди. Буёвчи оксидлар (хром, марганец, кобальт, никель, мис оксидлар) хомашё аралашмасига аралаштириб яшил. ҳаво ранг, кора, жигарранг, сарик ва бошка турдаги ранг- дор клинкерлар олинади. Минерал структурасига турли ок- сидларнинг бирикиши туфайли олинган рангли клинкер тортилиб, ялтироқ текис ва тургун рангга эга булган це­мент олинади.
Пардозлаш материаллари узларининг габиати ва тех- никавий хоссаларига кура конструктив бетонга якин тур- са х,ам fiHFMa уй-жой курилишларидаги пардозлаш ишла- рини механизациялашга кулай имкон яратади. Улар бир хил типдаги технологик жараёнлар ва асбоб-ускуналарни ишлатиш х,амда узоқ муддатга чидамли рангли конструк- циялар олиш имконини беради. Шу жих,атдан ок ва ранг­ли портландцементларни энг юқори унумли пардозлаш материалларидан бири деб х,исоблаш мумкин. Чунки бу оддий портландцементнинг куринишларидан бири булиб, оқ ва турли рангларни узида мужассамлаштирган ва юқори даражадаги мустаҳкамликка эга булган цементдир.


  1. Download 1.33 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling