Боб керамика ва шишалар кимёвий технологияси


б. Мышьяк ва фосфордан тозалаш


Download 1.33 Mb.
bet82/102
Sana07.02.2023
Hajmi1.33 Mb.
#1175242
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   102
Bog'liq
Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi (A.Ismatov va b.)

б. Мышьяк ва фосфордан тозалаш.
Мишьяк ва фосфор эритмалардан магний ва арсс- натлар ҳолида чуктирилиши мумкин. Шунинг учун хам. асосан кам эрувчан аммоний-магнезидли фосфат ва ар- сенат тузларини ҳосил килиш оркали тозалаш энг яхши усул булиб хизмат килади: Mg(NH4)Р0420 ва Mg(NH4)As04 -6Н20 тузларини 20°С да сувда эрувчанли- ги 0.053 ва 0,038 % ни ташкил килади ва агар эритмада Mg:" ва NH4 ионлари микдори купрок булса, бу тузлар- нинг эрувчанлиги янада камаяди.Чуктириш реакцияси: Na2HP04 + MgCl, + NH4OH = Mg(NH4 )P04 +2NaCI + H:0
Na2HAs04 + MgCl2 + NH4OH = MgtNHJAsQ, +2NaCl + H,0
Лекин ҳосил булган Mg(NH4)P04 ва Mg(NH4)As04 тузлари сувли эритмада гидролизга учраши ҳамда сувда яхши эрувчан тузларни хҳосил килиши мумкин: Mg(NH4)P04 + Н20 = MgHPO + NH4OH
Реакциядан куриниб турибдики, чуктириш жараёнини тулик амалга ошириш учун уни купрок микдордаги NH4OH ку>ииш билан олиб бориш керак экан. LLIv билан бирга, чуктириш жараёни анча паст температурада олиб борилишини такозо этади, ҳамда MgCI2. NH4C1 ва амми- акни назарий жих,атдан купрок микдорда ишлатишни та- лаб килади.
в. Молибдендан тозалаш.
Агарда натрий вольфрамат эритмасида молибден мик­дори 0,3 г/л дан куп булса, унда тозалаш жараёни кам булса вольфрам кислотаси ҳосил килиш жараёнида амал- га оширилади.
Саноатда молибдендан тозалаш жараёни, асосан мо­либден (III) сульфидини ҳосил килишга асосланган булиб, бунинг учун эритмага Na,S кушилса молибденнинг суль- фотузлари ҳосил булади ва эритмага хлорид кислота кушиб, унинг муҳити рН=2,5—3 гача олиб борилса, эритмадаги ҳамма молибден MoS3 ҳолида чукмага тушади, яъни:


22-расм. Вольфрамат натрийни кремний, фосфор, мишьяк ва молиб­ден ионларидан тозалаш схемаси.



Na,Mo04 +4Na,S + 4H_,0 = Na,MoS4 + 8NaOH
Na2MoS4 + 2HC1 = MoS, + 2NaCl + H2S Бу жараён куйидагича амалга оширилади. Эритмага Na2S кушилгандан сунг, рН=3 гача нейтралланади (қизил кон­го индикатор қогози ёрдамида назорат қилиб турилади). Эритмани 1—2 соат киздирилгандан сунг молибденнинг

жигарранг сульфотузлари чукмага тушади ва у бйлан 1 % га я кин вольфрам ҳам чукмага тушади.
Молибден ионларидан тозалаш технологияси мишьяк ва фосфордан тозалангандан сунг бажарилади.
Натрий вольфрамат эритмасини ҳар хил аралашмалар- дан тозалашнинг технологик схемаси 22-расмда берилган.

  1. §. Эритмадан вольфрам эритмаларини олиш

Вольфрам натрий вольфрамат эритмасидан турли би- рикмалар хрлида олинади. Амалда куйидаги усуллар кулла~ нилади:

  1. Вольфрам кислотасини туфидан-туфи ажратиш;

  2. Кальций вольфрамат ҳолида чуктириш, уни кислота - ларда парчалаш;

  3. Натрий паровольфрамат ва вольфраматлар ҳолила дурлаш (кристаллаш).

Бу усуллар ичида туфидан-туфи вольфрам кислотаси хосил килиш энг оддий усул ҳисобланади. Лекин бу усул- да коллоид бирикмалар берувчи дисперс чукмаларнинг ҳосил булиши технологик кийинчиликларни туишради. Ундан майда заррачали вольфрам кислоталари олишда фойдаланилади. Иккинчи усул ишлаб чикариш амалиёти- да кенг кулланилади, чунки унда осон ювиладиган воль­фрам кислотаси олинади. Учинчи усул, асосан ишлаб чи­кариш учун охирги махрулотларни ишлатишга караб кулла- нилади.
Вольфрам кислотасини чуктириш. Бунда, асосан хлорид кислота ишлатилади, яъни:
Na2W04 +2НС1 = H2W04 +2NaCl
Чукманинг ҳосил булиши бошлангич эритма концент- рациясига, температурага ҳамда чуктириш усулига боглик. Агарда эритмалар совук ҳолда булса, ок рангли вольфрам кислотасининг коллоид чукмаси хосил булади. Қайнатил- ган хлорид кислотага нафий вольфраматни 80—90°С гача иситилган эритмаси кушилса, сарик рангли, осон ювила­диган дагал вольфрам кислотасини олиш мумкин. Катта заррачали вольфрам кислотасининг ҳосил булиши, эрит- мани хлорид кислотасига куйиш тезлигига боглиқ чунки кристаллар (дурлар) нинг усиши чукма заррачасининг кат- талигини ифодалайди.
Хосил булган вольфрам кислотаси чукмаси натрий хло- риддан ва эриган аралашмалардан ювиб ташланади. Бун­да. аввал иситилган дистилланган сув билан деконтация- ланади, сунг 1 % ли НС1 ёки NH4C1 эритмаси билан юви- лади, чунки бу х,олатда вольфрам кислотаси яхши чукма ҳоси.1 килади.
Кальций вольфрамат х,олида чуктириш
Бу усулда куйидаги реакция боради:
Na2W04+CaCl2=CaW04+2NaCl
Кальций вольфраматнинг чукиш жараёни ва уни тулик чуктириш эритмадаги натрий вольфраматнинг концент- рациясига ҳамда эритманинг ишкорий муҳитда булишига боглиқ. Натрий вольфрамат эритмаси киздирилиб, эрит­манинг зичлиги 1,14—1.16 (яъни 120—130 г/л) гача кел- тирилади ва эритмадаги ишқор микдори 0,3—0,7 % гача булиши керак. Агарда эритмадаги ишкор микдори 0,3 % дан кам булса. эритмадаги вольфрам тулик чукмайдн, ишкор микдори 0,7 % дан куп булса, чукиш жараёни се­кин боради. ҳажми катталашиб чукмадаги чикиндилар микдори нормадан ошик булади. Х,осил килинган чукма, аввал дистилланган сув билан ювилади. Сунг хлорид кис­лота эритмаси билан ишлов берилади, унда куйидаги ре­акция х,осил булади:
CaW04 +2НС1 = H2W04 +СаС12


  1. Download 1.33 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling