Боб керамика ва шишалар кимёвий технологияси


§. Шеелит концептратиии парчалаш технологияси


Download 1.33 Mb.
bet83/102
Sana07.02.2023
Hajmi1.33 Mb.
#1175242
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   102
Bog'liq
Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi (A.Ismatov va b.)

§. Шеелит концептратиии парчалаш технологияси

Купчилик саноат корхоналарида шеелит концентрати- ни парчалаш оркали вольфрам олинади. Бунда куйидаги технологик усуллар кулланилади. Сода билан парчалаш, соданинг сувли эритмаси билан автоклавда парчалаш ва кислоталар билан парчалаш. Бу технологик усулларни ало- хида куриб чикамиз.
Сода билан парчалаш технологияси.
Бу жараён куйидаги реакция асосида олиб борилади: CaW04(1,JIIMlO + Na,CO_1(cyiol0 = Na2 W04(KanK, + СаСО VlvllTlll0
Бу реакциянинг тулик бориши реакциянинг мувозанат
г tNa2C03l а "7о
константасига боглиқ яъни 20 С да [Na2wo4l ~ гатенг
булади. Жараён давомида тулиқ шеелит концентратини парчалаш учун, яъни 294 г Na,W04 ҳосил қилиш учун реакцйя буйича 106 г Na2C03 олиш керак. Лекин жараён-
ни охирига етказиш учун эса эритмада куп микдорда сода
0"'' = 078 ёки lNa2C0? 1 = °’78294 =• 230 г кеРак бУ- лади. Шунга кура, реакциянинг тулиқ бориши учун сода- нинг умумий микдори 230 + 106 = 336 граммни ёки 3.17 марта стехеометрик жиҳатдан куплигини курсатади.
Шунинг учун бу жараёнда сода минимал қийматидан купроқ олиниши, бу реакцияда чуктириш жараёнининг тулиқ бориши учун маълум микдорда кварц куми. ҳамда кисман чик.индилардан кушиш билан олиб борилади. Унда шихтада борадиган жараён куйидаги реакциялар билан боради:
CaW04 +Na2CO, + Si02 = Na2W04 +CaSiO, +C02 Бу реакция икки босҳичда боради, яъни:
Na,C03 +Si02 =N32810, +С02
CaW04 + Na2SiO, = Na2 W04 +CaSi03 Юқорида курсатилганлардан куриниб турибдики. ше- елитни содали парчалашда, шихта майдаланган шеелит концентратидан 50—100 % куп булган Na2CO,, кварц куми ва чиқиндилардан иборат булиши керак.
Демақ бу технологик жараёнда куп микдорда сода сарфлашга турри келади, бу эса олинган мах,сулот тан- нархига таъсир қилади. Шунинг учун х,озирги вактда шеелит концентратини парчалашда бошкд усуллардан фойдаланилади. Бундан ташқари, содани сувли эритма- си билан автоклавда парчалаш технологияси ҳам ишлаб чиҳилган.
Бу технологик жараён куйидаги реакция асосида бора­ди.
CaW043m,o + Na2C03(ip„„,a) = Na2W04(3pimia) +СаСО,1М1ГИМ Шеелит концентратини кислоталар билан парчалаш технологияси куйидаги реакция буйича боради:
CaW04 + 2 Н Cl = Н 2 W04 + CaCl 2 моддалари билан бир кдторда куп микдорда бошкд модда­лар ҳам Х.ОСИЛ булади.
Жараённи олиб бориш учун хлорид кислота микдори назарий ҳисобланганига Караганда тахминан 250 % куп микдорда олинади ва қисман 0,2—0,5 % микдорда HN03 солинади. Тайёрланган эритма устига майдаланган шеелит концентратини солиб, уни аралаштириб турилади (70—80° да, 6—8 соат давом этади).
Натижада чукмада вольфрам кислотаси ҳосил булиб, у билан бирга парчаланмасдан колган шеелит минерали, кум, тупроқ ва бошк;а моддалар булади; техник вольфрам кис­лотаси олинади. Уни иссиқ сув билан бир неча марта ювиб ташланади. Олинган техник вольфрам кислотаси таркибида

  1. 3 % чиқиндилар булгани учун тозалашга юборилади.

Вольфрам кислотасини тозалаш. Вольфрам кислотаси таркибида 0,2—0,3 % кальций, натрий силикат кислотаси (H2Si03), молибден кислотаси (Н2Мо04) х,амда вольфрам кислотаси юзасида ютилган (сорбцияланган) темир, мар­ганец, алюминий, фосфор, мишьяк ва бошқа бирикма- лар билан ифлосланган булади. Вольфрам кислотасини то­залаш учун хлорлаш усули ишлатилади. Бунда темир, мар­ганец, алюминий, фосфор ва бошкдлар учувчан тузлар х,олида учиб чикдди. Бундан ташкари, аммиак билан тоза­лаш усули кулланилади. Бунда вольфрам кислотаси амми- акда яхши эрийди ва эритмага утади, бошқа моддапар эса чукмада колади. Аммиакли эритмадан вольфрам аммоний вольфрамат ҳолида ажратиб олинади.
МОЛИБДЕН ИШЛАБ ЧИКАРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

  1. §. Молибден концентратларини қайта ишлаш усулларн

Ферромолибден ва турли тозаликдаги молибденнинг кимёвий бирикмалари — молибден (III) оксиди, аммо­ний парамолибдат, натрий молибдат ва кальций молиб- дат каби моддаларни олиш учун молибденит концентрата асосий хомашё базаси ҳисобланади.
Корхоналарда қандай ва қайси модда олишдан қатъи назар, аввал молибденит концентратлари оксидлаш жа­раёни ва гидрометаллурги к ишлов бериш билан олиб бо- рилади. Оксидлаш жараёни натижасида куп аралашмалар куйиндиси х,осил килинади ва ундан сунг ҳосил булган куйиндидан асосий модда молибден (III) оксиди олиш учун юборилади. Бу моддани олиш учун учириш (х,айдаш) усули ёки гидрометаллургик усул кулланилади.
Хозирги вақтда молибден концентратларини парчалаш- да, асосан гидрометаллурги к усуллар кулланиб келинмокда.
Уларга куйидаги усуллар киради:

  1. Молибденит минералларини оксидлаш ёки кислота­лар билан парчалаш;

  2. Молибденит минералининг кислород ва ишкррли эритмаларини босим таъсирида оксидлаш;

  3. Натрий гипохлоратнинг ишкррли эритмаси билан иш­лов бериш.

  1. Молибденит концентратини оксидлаш.

Бу усулда бир канча кимёвий реакциялар содир булиб. улар юкрри температурада олиб борилади. Оксидланиш жа­раёнида:
а. Молибденит минерали молибден (III) оксидигача оксидланади;
б. Молибден (III) оксиди молибденит билан бирикади;
в. Концентрат гаркибидаги мис, темир ва бошкд эле- ментлар оксид ёки сульфат ҳолигача оксидланади;
г. Хосил булган молибден (III) оксидининг металл ок- сидлари, сульфатлари ва уларнинг карбонатлари билан бирикиши мумкин.
а. Молибденнинг оксидланиши.
Бу жараён 500°С да кислород иштирокида олиб борилади: MoS2 + 3ҳ-02 = MoO, +2SO,
б. Мо03 ни MoS2 билан узаро бирикиши.
Бу жараён кам ҳаволи муҳитда 600—700°С да боради: MoS2 +6Мо03 =7Мо02 +2S02
Температура 600°С булганда 60 минутдан сунг реакция- нинг 45 % и, 700°С да эса 90 % и амалга ошади:
в. Бошқа металл сульфидларининг оксидланиши.
Яъни,
MeS2 +2ҳ02 = Ме03 + 2SO,
2SO: +02 =2SO,
Сунфа
MeO+SO, = MeS04 ҳосил булади, реакция таркибидаги
CaC03 +S03 =CaS04 +С02 хдлида реакцияга киришади.
г. Молибден (III) оксиднинг сульфидлари, карбонат- лари, металл оксидлари *осил булиши 500—600°С да бош- ланади, яъни
СаС03 + Мо03 =СаМо04 +С02 СиО+МоОт = СиМо04
CuS040О3 = CuMo04 +S03
Бунда аввал
2S0,+02 = 2S03 ҳосил булади.
ZnO + MoOj = ZnMo04 РЬО+Мо03 = РЬМо04 Ферромолибден тузи эса ҳавоси суриб олинган идишда Х.ОСИЛ булади, уни х,аволи жойда киздирилса, Fe203 ва Мо03 ҳолида оксидланиб парчаланади.


  1. Download 1.33 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling