Boboxonova

NEFTNI QAYTA ISHLASH 
Neftni qayta ishlash ychyn uni tayyorlaydilar. Bunda xom neft erigan gazlar, 
tuzlar mexanik aralashmalar (qum, gil) dan tozalanadi. Buning uchun neft trap 
nomli apparatlardan o‘tkaziladi, gazlari chiqariladi, issiq suv bilan yuvilib esa 
tuzlari eritiladi va suv bilan chiqib ketadi. Neftni uzoq vaqt tindirib yoki 
deemulgatorlar yordamida suvdan ajratadilar. Neftni qayta ishlash uchun fizikaviy 
α

---

va kimyoviy usullar qo‘llaniladi. Fizikaviy usullar (to‘g‘ri haydash) neft 
komponentlarining xossalariga-qaynash, krisstallanish temperaturasiga, 
eruvchanligiga asoslangan. Kimyoviy usullar (kreking) temperatura, bosim, 
katalizatorlar ta’sirida boradigan chuqur kimyoviy destruktiv o‘zgarishlarga 
asoslangan. 
Neftdan olinadigan fraksiyalar (distillyatlar). 
Har bir fraksiya yana tor temperatura oralig‘ida haydalishi mumkin 
(distillyatlarning turli navlari olinadi). Neft atmosfera bosimida nayli pechlarda 
haydaladi (chizma albomda). Neft nasos yordamida issiqlik almashinuv 
apparatidan o‘tkaziladi va u yerdagi distilyatlardan issiqlikni o‘ziga olib 170- 175° 
С gacha isiyda va nayli pechga kiradi. Bu yerda 300 -350°С da bug‘-suyuq holatda 
rektifikatsion minoraning pastki qismiga uzatiladi. Bosim pasayishi tufayli 
fraksiyalar uchib, suyuq qoldiq - mazutdan ajraydi. Bug‘lar yuqoriga yo‘nalib, 
rektifikatsiyalanadi. Distillyatlar kolonna buyi kondensatlanib, bug‘latuvchi 
minoralarda yanada bir-biridan ajraladi. Minoraning yuqori qismidan benzin 
bug‘lari chiqib sovutkichda suyuq benzinga aylanadi. Neftni to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
haydashda hosil bo‘lgan benzinlarning oktan soni 50-78. Etil suyuqligi qo‘shilgan 
benzinlarning oktan soni 87-95. Benzindan tashqari ligroin, kerosin, gazoyl va 
mazut olinadi. Neft va neft mahsulotlarini qayta ishlashda yuqori temperaturali 
kimyoviy usullar o‘z ichiga destruksiya jarayonlarini oladi va xomashyo 
krekinglanadi, ya’ni kichik molekulalirga parchalanadi Riforming-past oktan sonli 
distillyat 
A j r a t i b 
o l i s h 
temperaturasi, °S 
C h i q i s h i , n e f t 
massasisa nisbatan
(%)
benzin 
170 gacha 
14,5 
ligroin 
160-200 
7,5 
kerosin 
200-300 
18,0 
gazoyl 
300 - 350 
5,0 
Mazut-qoldiq 
55,0 

---

benzinlarning krekingi bo‘lib, karbyurator yoqilg‘isining oktan soninioshirish, yoki
organik sintezi uchun uglevodorodlarni olishda qo‘llaniladi. Termik (470- 540°С), 
katalitik krekingda (450 – 520
о
С, katalizator alyumosilikatlar) tarmoqlangan 
uglevodorodlar hosil bo‘ladi va benzinlarning oktan sonini oshirishda ishlatiladi. 

---