Bolalar adabiyoti fanidan savollar Adabiyot (bolalar adabiyoti) fanining maqsad va vazifalari

Tursunboy Adashboyev asarlarida ilgari surilgan g’oyalar

Турсунбой Адашбоевнинг “Ғоз карнайчи бўлмасин” шеъридан олинган ушбу иқтибос қатида шоир ижодининг ўзига хос хусусиятлари, индивидуал характери, бетакрор бадиий бўёғи акс этган, дейиш мумкин. Қарға, чумчуқ, ғоз, ўрдак – болалар бадиий оламининг доимий персонажлари, болаларнинг севимли қаҳрамонлари. Қаҳрамонларгина эмас, болаларнинг ажойиб дўстлари, ўртоқлари. Ғаройиб қаҳрамонлар етовида болалар тасаввур оламига, ўсувчан ҳаётга кириш қулай ва ўнғай. Шаффоф ва майин чегарадан болалик, хаёл, орзу ҳудудига ўтиш мумкин. Т.Адашбоев шу беғубор майдонга ўта олган.Юқорида келтирилган шеърий парча диалог шаклида қурилган. Бу эса шеър ўқиётганда боланинг сезги ва тафаккури ҳушёр бўлишини, идрок оқими монотонлик (бир хиллик)дан зерикмаслигини, яъни фикрий ва ҳиссий қабуллови фаол ҳаракатда бўлишини, объект билан узлуксиз муносабатга киришишини таъминлайди. Шеърнинг энг муҳим жиҳати эса, “карнайчи” сўзининг кўпқатламли маъно касб этишидадир. Ғоз карнайчи, нега ўрдак эмас? Чунки ўрдак табиатан анқовроқ, фаҳмсизроқ, ён-атрофда кечаётган воқеаларга ғозчалик ҳушёр эмас. Шу боис карнайчи бўлиш ўрдакка ярашмайди. Бу машғулот роса ғозбоп-да! Нега? Аввало, ғознинг ўзида “ғоз”лик одати – бодилик, ҳовлиқмалик, шошқалоқлик, шу билан бирга, ўрдакка нисбатан ортиқча зийраклик, сезгирлик, воқеалар моҳиятини тезроқ ва аниқроқ илғаш каби хусусиятлар мужассам. Йўқ, биз эмас, бу феъл-атворни ўрдакка ҳам, ғозга ҳам халқ ижоди – фольклор, эртаклар, афсоналар тимсол этиб берган. Шу маънода, ғоз карнайчи бўлишга жуда мос-да. Карнайнинг ўзи ҳам кўпинча “сувни кўрмай этик ечади”, элбурутдан шовқин кўтаради, ғалоғул қилади, воқеа-ҳодиса, нарса-ашёнинг ҳали “қора”си кўринмай, моҳиятга етмай, мояга кирмай туриб элга жар солади. Одатий сокин муҳитни безовта қилади. Шу мантиққа кўра, ғоз карнайга, карнай ғозга роса мос ва муносиб. Юзаки қараганда, шоир минг йиллардан буён яшаб келаётган эртаклар ритми ва оҳангини енгил тафталогияга тортгандек туюлади. Аммо бу – алдамчи тасаввур: Ғоз карнайчи бўлса, карнайчи Шокир тоға хафа бўлиб қолади. Шу штрих, яъни ғоз ва карнай орасида Шокир тоға, яъни инсон шеърга ижтимоий маъно юклайди.

47.