Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
1.9.4. Tish tozalagichlar (kovlagichlar) 
 
Insonlar tish tozalagichlarni qadim zamonlardan buyon ishlatib 
kelishadi. Italiyaning shimoli, Alp tog`larining sharqiy qismlarida olib 
borilgan qazilma ishlari natijasida inson shaxsiy gigiyenasiga doir 
predmetlar, 
jumladan 
oltin, 
bronza, 
temirdan 
yasalgan 
tish 
tozalagichlarning topilishi eramizdan ikki-uch asr oldin ham ulardan 
gigiyenik vosita sifatida foydalanilganligidan dalolat beradi. 
Bugungi kunda tish tozalagichlar og`iz bo`shlig`i gigiyenasi vositasi 
doimo hamroximizdir. Tish tozalagichlar plastmassadan va xushbo`y, 
xushta’m daraxtlar yog`ochidan yasaladi. Shakliga ko`ra uchburchak, 
yassi, dumaloq bo`ladi. 
Ular asosan tishlar orasidagi ovqat qoldiqlari va kontakt yuzalardan 
karashlarni tozalash uchun ishlatiladi. Shu bilan birga tish tozalagichlar 
tishlar orasidagi milklarni mexanik massaj qilib ularda qon aylanishini 
kuchaytiradi, mavjud yengil yallig`lanish jarayenlaridan holi qilishda 
ishtirok etadi. 
 
1.9.5. Flosslar 
Flosslar maxsus tayyorlangan tish tozalagich iplari tishlar oralig`i va 
kontakt yuzalarini tozalash uchun ishlatiladigan qo`shimcha gigiyena 
vositasidir. 

---

382 
Flosslar tayyorlanishiga qarab: mumlangan va mumlanmagan, 
shakliga ko`ra; uchburchak, yassi, dumaloq qilib tayyorlanadi. 
Floss iplari tish tozalash uchun qo`llarning ko`rsatkich barmoqlariga 
o`raladi va tishlar oralig`iga solinib mexanik harakat yordamida 
tishlarning oraliq yuzalari va yonbosh yuzalaridan karashlar tozalanadi, 
milklar o`z navbatida massaj qilinadi. 
 
1.9.6. Chaynov rezinkalari (saqichlar) 
Saqichlar -so`lak ajralishini kuchaytirib, tishlar yuzasini tozalash va 
mikroblar hosil qilgan kislotalik muhitni neytrallash va mexanik ishlov 
natijasida og`iz
bo`shlig`i gigiyenasini yaxshilashda ishtirok etuvchi 
vosita hisoblanadi. 
Chaynov rezinkalari og`iz
bo`shlig`i to`qimalariga quyidagicha 
ta’sir ko`rsatadi: 
-so`lak ajralishini tezlashtiradi 
-so`lak ajralishida uning bufer sig`imini oshishini ta’minlaydi 
-og`iz
bo`shlig`ining qiyin tozalanuvchi sohalarini yuvib tozalashni 
ta’minlaydi 
-so`lakdagi saxaroza klirensini yaxshilaydi 
-ovqat qoldiqlarini tozalashda faol ishtirok etadi 
Bugungi kun chaynov rezinkalari (saqichlari) tarkibini asosiy modda 
(barcha qo`shimchalarni biriktiradi), shirin ta’m beruvchi qo`shimchalar 
(shakar, jo`xori sharbati, shakar o`rnini bosadigan moddalar), yaxshi 
ta’m va maza beruvchi moddalar, yumshatgichlar (chaynov paytida 
ma’lum konsistensiya hosil qilish uchun) hosil qiladi. 
Chaynov rezinkalarining eng asosiy xususiyati-bu chaynash 
paytida tinch turganga nisbatan so`lak ajralib chiqishini 3 va undan 
ko`p martaga oshirish hisobidan tishlar sathini yuvilishini yaxshilash, 
ovqatdan so`ng oshqozonda hazm jarayonini faollashtirishdan 
iboratdir. Bugungi kunda tarkibida ksilit va boshqa shakarsimon 
moddalar saqlovchi, kariyesga qarshi ta’sir qiluvchi chaynov rezinkalari 
keng ko`lamda tayyorlanmoqda. Chaynov rezinasi tarkibidagi ksilit 
og`iz
bo`shlig`ida , tishlar sathida uzoq vaqt saqlanib qolib o`zining 
ijobiy ta’sirini ko`rsatadi. 

---

383 
Chaynov rezinkalaridan to`g`ri foydalansak, uning salbiy asoratlari 
bo`lmaydi. Shu ma’noda ko`plab o`tkazilgan tekshirishlar natijasiga 
tayanib quyidagilar tavsiya qilinadi: 
1. Chaynov rezinkalaridan bolalar ham katta yoshdagi kishilar ham bir 
xil foydalansa bo`ladi 
2. Chaynov rezinkalarini faqat ovqatdan so`ng 20 min mobaynida 
chaynash tavsiya etiladi, aks holda har xil noxush oqibatlarga olib 
kelishi mumkin 
3. Shakar saqlamaydigan, uning o`rnini bosadigan moddalari bor 
chaynov rezinkalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir 
4. Chaynov rezinkalarini iloji bo`lsa faqatgina ovqat va shirinlaklardan 
so`ng chaynash tavsiya etiladi 
5. Shuni unutmaslik lozimki, tartibsiz ravishda xohlaganda saqich 
chaynash zararlidir