Bolalar jismoniy tarbiyasi

Oddiy harakatli o’yinlarni o’zgartirib turish maqsadga muvofiqdir. Biroq variantlar faqat o’yinni rang-baranglashtirish bolalarning unga nisbatan qiziqishini saqlab turish uchungina emas, balki pedagogik vazifalarharakatlarini takomillashtirish, birmunchamurakkab o’yin harakatlari, qoidalarini bajarishga o’yin vaziyati sharoitining o’zgarishi uchun kerak bo’ladigan jismoniy sifatlarini tarbiyalash uchun ham zarurdir.
Ular bolalardan muayyan aqliy va jismoniy kuchni va shu bilan birga o’yinga

nisbatan ortib boruvchi qiziqishni talab qiladi. Masalan: «Qopqon» o’yinining bir necha varianti mavjud: To’p bilan o’ynaladigan «Qopqon» o’yini, «Oyoqni erdan uzib o’ynaladigan «Qopqon o’yini»

Harakatli o’yinlarni tashkil etish va o’tkazish metodikasi
Tarbiyachining o’yin jarayoniga rahbarlik qilishi metodikasini egallagan bo’lishi o’yinlarni muvaffaqiyatli o’tkazishning asosiy sharti hisoblanadi Harakatli o’yinlarni tanlash va rejalashtirish dasturga muvofiq amalga oshiriladi. Bunga har bir yosh gruhning ish sharoiti hisobga olinadi, chunonchi bolalarni jismoniy va aqliy rivojlanishining umumiy darajasi harakat ko’nikmalarining rivojlanishi, har bir bola sog’lig’ining ahvoli, o’ziga xos xususiyatlar, yil fasli, kun tartibi, uyini o’tkazish o’rni, shuningdek bolalar qiziqishlarini o’ziga xos xususiyatlari. Harakatli o’yinlar dastur talablariga muvofiq asta-sekin murakkablashtirib boriladi, bolalar ongini o’sishi, ular to’plagan harakat tajribasini, maktabga tayyorlash zaruriyatini hisobga olgan holda o’zgartirib turiladi. Kichik guruhda mazmuni va qoidasiga ko’ra sodda bo’lgan mazmunli va mazmunsiz harakatli o’yinlar tashkil etiladi. Bu o’yinlarda barcha bolalar bir xil rol yoki harakat topshirig’ini tarbiyachining bevosita ishtirokida (barcha bolalar qushchalar, tarbiyachi ona qush bo’ladi…) bajaradilar. 3 yoshli bolalar asta-sekin yakka holda rollarni bajarishga o’rgatib boriladi (barcha bolalar qushlar, bitta yoki ikkita bola avtomobil bo’ladi). O’rta guruhda eng oddiy musobaqa usulidagi o’yinlarni yakka tarzda ham, jamoa tarzda ham o’tkazish mumkin.


Katta guruhda bolalar uchun harakatli o’yinlar o’z mazmuni, qoidalari,rollarning miqdori, topshirishni jamoa musobaqasiga joriy etishga ko’ramurakkablashtiriladi.

Maktabga tayyorlov guruhi bolalari birmuncha murakkab harakatli o’yinlar, shuningdek jamoa musobaqalaridan iborat jamoa o’yinlarni, o’yin estafetasi, sport o’yinlarini o’ynaydilar. Bularning hammasi chaqqonlik, tezkorlik, chidamlilikni rivojlanishi, harakat ko’nikmalrining
takomillashuviga, axloqiy-irodaviy sifatlarni tarbiyalashga yordam beradi.

Bolalarni yangi o’yin bilan tanishtirish. Uning mazmuni va qoidalarini tushuntirishi tarbiyachidan puxta tayyorgarligini talab etadi. Ayrim o’yinlarning mazmuni oldindan bo’ladigan suhbatlar asosida bolalarni bilimlarini oydinlashtirish mumkin. Ularning tasavvurlari aniqlashadi, o’yin obrazlarga nisbatan munosabat tarkib topadi, asosiy xayol o’sadi. O’yinlarni tushuntirish ularning turlariga ko’ra har-xil o’tishi mumkin, biroq bu tadbir doimo emotsional jihatdan qizig’arli, bolalarni quvnoq o’yin faoliyatiga tayyorlaydigan, o’yinni tezroq boshlash istagina tug’diradigan va o’yin topshiriqlarini ishtiyoq bilan bajarishga undaydigan bo’lishi kerak. Mazmunsiz o’yinni tushuntirish qisqa, aniq va ifodali ohangda bo’lishi lozim. Tarbiyachi o’yin harakat izchilligini tushuntiradi, bolalar va o’yin atributlarining joylashish o’rni (kichik va o’rta guruhda buyumlarni mo’ljallab, katta guruhlarda esa mo’ljalga olmay ko’rsatadi) fazo iborasidan foydalangan holda ko’rsatadi va qoidalarni aniqlashtiradi. Shundan so’ng tarbiyachi bolalarga bir necha savollar beradi. O’yinni qoidasi bolalarga tushunarli bo’lsagina o’yin quvnoqlik va uyushqoqlik bilan bilan o’tadi. Musobaqa elementlari mavjud o’yinlarni o’tkazishda tarbiyachi o’yinni tushuntirayotib qoidalarni, o’yin usullarini, musobaqa shartlarini aniqlashtiradi, bolalarni topshiriqlarni yaxshi bajarishga harakat qilishlar va yaxshi uddalashga ishonch bildirgan holda rag’batlantiradi. Tarbiyachi bolalarning jismoniy komoloti va yakka o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda musobaqalashayotgan kuchlari teng guruhlar komandalarni birlashtiradi; o’ziga ishonchsiz, tortinchoq bolalarni faollashtirish maqsadida ularni jasur, faol bolalar bilan qo’shib qo’yadi. Ba’zan o’yinga sport ko’rinishini berish uchun komanda sardorlari, hakam va uning yordamchilarini saylash mumkin.