Болаларга амбулатор-поликлиника муассасаларида тиббий хизмат кўрсатишни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида

Вазир А.Алимов
Ўзбекистон Республикаси
Соғлиқни сақлаш вазирининг
2015 йил “02” ноябрдадаги
420-сон буйруғига
1-илова
5 ёшгача бўлган болаларга
амбулатор-поликлиника муассасаларида тиббий хизмат кўрсатиш бўйича ҚЎЛЛАНМА
Соғлиқни сақлаш ташкилотчилари, соғлиқни сақлаш бирламчи буғинининг тиббий ходимлари, болалар даволаш-профилактик муассасалари, тиббиёт олий ўқув юртлари, ўрта махсус билим юртлари ва ТошВМОИ учун қўлланма
Ушбу қўлланма Жаҳон Соғлиқни сақлаш такшкилоти ва Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Болалар фонди ЮНИСЕФ тавсияларига кўра тузилган ва болаларни ўсиш ва ривожланишини баҳолаш, болалар касалликларини интегрирланган усулда олиб бориш, кўкрак сути билан овқатлантиришни ўз ичига олган ҳолда ҳаётининг биринчи 5 йиллигида болаларни овқатлантириш ва озиқлантириш тамойиллари ҳамда ривожланиш мақсадидаги парвариш киритилган.
1-БЎЛИМ. БОЛАЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ВА МОТОР РИВОЖЛАНИШИНИ БАҲОЛАШ
КИРИШ
Боланинг ўсиш ва ривожланиши – унинг саломатлигининг асосий кўрсаткичлари. Болалар ёшига хос бўлган асосий хусусиятлардан бири бу ўсиш ва ривожланиш жараёнининг интенсивлиги. Ҳимоя кучларининг ишончлилиги, жисмоний, руҳий ва интеллектуал мукаммал ривожланиш саломатликнинг асосий кўрсаткичлари. Соғлом бола ҳаракатчан, серқувват, билимга чанқоқ бўлади. У атроф муҳит шароитларига тез мослашади. Яна шуни эътиборга олиш керакки, болалик даврининг асосий хусусияти бўлиб интенсив ҳолда ўсиш ва ривожланиш ҳисобланади. Қанча бола ёш бўлса, ушбу жарёнлар шунча интенсив кечади.
Боланинг ўсишини баҳолаш – бу боланинг вазни ва тана узунлиги ёки бўйини ўлчашдан ва ўлчов кўрсаткичларини стандарт кўрсаткичлар билан таққослашдир. Мақсад – боланинг ўсишини ва ривожланишини баҳолаш, ўсиш борасида муаммолар мавжудлигини, муаммолар пайдо бўлиш эҳтимолини аниқлаш ва уларни бартараф этилиши.
Болани кўрсаткичларнинг тўғри ўлчаш ва кўрсаткичларини тўғри шарҳлаш бу боланинг ўсиш ва ривожланиш муаммоларни аниқлашдаги муҳим қадамлардир. Агар болада ўсиш билан боғлиқ муаммо, ёки уни юзага келишига олиб келувчи эҳтимол кузатилса, тиббий ходим бунинг сабабини аниқлаш учун боланинг онаси ёки бошқа тарбиячиси билан суҳбатлашиши зарур. Сўнг ўсишнинг муаммолари сабабларини бартараф этиш чораларини кўриш жуда муҳим аҳамиятга эга. Боланинг саломатлигини мустаҳкамлаш нуқтаи назаридан, тегишли дастурларсиз унинг ўсишини баҳолаш муаммоларини бартараф этиш самарасиздир.
“Жисмоний ривожланиш” тушунчаси антропометрик кўрсаткичлар ҳақидаги тасаввурлар ҳамда психомотор ривожланиш кўрсаткичлари йиғиндиси билан боғлиқ ҳолда боланинг ўсиш ва ривожланишини, умуман олганда унинг саломатлигини баҳолашда асосий кўрсаткич бўлиб ҳисобланади. Битта ягона кўрсаткичлар ўлчови боланинг айни вақтдаги ҳолатини акс эттиради. Боланинг ўсиш ва ривожланишини баҳолаш ва мониторинги учун аниқ муддат оралиғида ўлчовларни олиб бориш лозим:
· Тана вазни (оғирлиги) ва унинг қўшилиш тезлиги

• 
  Бўй ва бўйнинг ўсиш тезлиги
  

• 
  Бош айланаси ва бош айланасининг қўшилиш тезлиги
  

• 
  Кўкрак қафаси айланаси
  

· Психомотор ва ақлий ривожланиши