Book · November 016 citations reads 185 author

Араб тилиниц сезлери
Каракалпак 
тилинин сезлик курамыньщ 
белгили бир 
белегин 
арабша сезлер курайды. Каракалпак тилинде 
уй 
буйымларына байланыслы араб тилиниц сезлерине табац, сыпа, 
сыпыра, культ х,эм т.б. сезлер киреди.
Табац 
сези 
арабша 
tabag 
«тарелка» 
деген 
сезден 
езлестирилген.1
Сыпа сези арабша suffa [супа] деген сезинен алынган х,эм 
араб тилинде «тастан исленген мусин», «текше», «карниз» деген 
мэнилсрди билдиреди.2
Культ сези арабша qyfl (ип) qufl - fl дауыссызларыныц орын 
алмасыуынан жузеге келген «беккемлеп 
жапты» мэнисин 
ацлаткан qafala фейилинен жасалган.3
Сыпыра сези арабша сурфа сезинен алынып, туркий 
тиллерге 
метатеза 
жолы менен 
ауыскан.4 Араб тилинде 
столдагы азьщ-аукатларды билдирип келсе, ал туркий тиллерде 
ун салып койыуда пайдаланатугын ыдысты ацлатады.5
Парсыша сезлер
Каракалпак тилинде уй 
буйымлары 
атамаларыньщ 
курамында 
парсыша сезлер де ушырасады. Каракалпак 
тилиндеги парсыша сезлердиц бири перде болып табылады.
Лэген сези каракалпак эдебий тилинде кол жууатугын 
ыдысты билдиреди.
Этвшкир сезиниц этимологиясы хдккында \эр турли 
пикирлер бар. С.Иброхимовтыц пикиринше, тэжик тилиндеги 
оташ х,эм олов сезлери езбек тилиндеги от сезине синоним.
1 Гифурова J7.X. Бытовая лексика современного узбекского языка, 19-бет.
Гафурова Л.Х. Бытовая лексика современного узбекского языка,42-бет.
Рицматуллаев Ш. Узбек тилининг этимологик лугати, 542-бет.
И смоилов И.. М елиев К , Сапаров М . Урта Осие ва Козогистон туркий тиллари лексикасидан тадкикот, 
25-бет.
Гафурова J7.X. Бытовая лексика современного узбекского языка, 94-бет.
28
Тэжикше оташ сезине, езбекше курак сезин косып, еки 
предметти билдириу ушын ислеткен: оташкурак - «кыекыш», 
«оловкурак» - «белше».1 Тэжикше оташ 
«от», 
ал гиро -  
«алыушы», 
«жабысыушы» 
деген 
мэнилерди 
ацлатады. 
«Парсыша-русша сезлик» те этвшкир сези аташгир, аташгире 
формаларында берилген.3
Изертлеушилердиц керсетиуинше, дастурхан сези парсы 
тилиндеги дастархан деген сезден езлестирилген.4
Таба 
сези парсы тилиндеги 
табэ 
деген сезден 
езлестирилген.5
Изертлеушилердиц 
пикиринше, 
пестек 
сези 
парсы 
тилиндеги бир нэрсениц кабыгы мэнисин билдиретугын пуст 
сезине -а ц  косымтасыньщ 
жалганыуынан жасалган. Парсы 
тилинде пустак сези «жука тери», «кабьщ» дегенди билдиреди.
Гилем сези парсы тилиндеги гелим х,эм келим - «палас», 
«такыр палас» сезлеринен езлестирилген.7
Парсы-тэжик тилинен езлестирилген сезлерге палас, галы, 
шалша сезлери де киреди.8