Bosh tahririyati toshkent – 2017 adabiyot qozoqboy yo‘ldoshev, begali qosimov, valijon qodirov, jalolbek yo‘ldoshbekov
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Adabiyot 7-sinf
Bahri muhit – okean.
2 Silsila – zanjir. 3 Tarh – reja, chizma. 64 niyatini ma’qullardi. Aslida hozir uning yuragiga loyiha sig‘armidi, yuragi Hirotda qolib keta yotgan o‘g‘li Nizo- middinda edi... Tinib-tinchimas bu chol umr bo‘yi o‘z loyihalarini, chizmalarini Ma’suma bekaga gapiri b keldi, aslida u uning loyiha-yu chizmalariga aslo tushunmasdi. Ammo qadrdonining tushunib bo‘lmas har bir chizig‘-u xatlari ham qadrdon va allaqanday mo‘jizaday bo‘lib tuyulardi unga. U Me’morning gaplarini e’tiroz bildirmay, sabr-toqat bilan eshitar, bosh qimirlatib tasdiqlardi. «Bir oyog‘ing go‘rda, bir oyog‘ing yerda, qaysar chol, endi senga imorat solishni kim qo‘yibdi! O‘zingning imora ting solinyapti!» – deydigan biron odam yo‘q. Xuftonga yaqin uch arava Jayhun bo‘yiga – Karki shahriga yetib keldi. Bu yer – Xuroson bilan Movaroun- nahr chegarasi. Me’mor karvonsaroyga tushiboq, qizi bi- lan birga oqshom qorong‘isida jimirlab oqayotgan daryo bo‘yiga bo rib, yuz-qo‘llarini yuvib, bir-ikki qultum suv ichishdi. Bu suv umr bo‘yi ichib katta bo‘lgani Zaraf- shon suvidek totli edi. U daryo bo‘yida xufton namozi- ni o‘qidi. O‘g‘lining ruhiga tilovat qilib, ko‘zidan yosh to‘kib baxshida qildi... Ibodatdan keyin u qizi bilan birga karvonsaroyga kelib, yo‘ldoshlariga chehrasi ochilib sa- lom berdi. Bir chekkada g‘arib bo‘lib o‘tirgan G‘avvosga ham yaxshi gapirdi, o‘zingizni yomon sezma yapsizmi, deb so‘radi. Bu tomoni Movarounnahr, qumliklar tugab, dalalar, bog‘-u rog‘lar, ekinzorlar boshlanishini, daryodan o‘tib Tollimarjonga yetguncha yana ozroq qum borligi, undan u yog‘i yaxshi bo‘lib ketishini aytdi. – Ko‘nglim behuzur bo‘lib... yo‘ldoshlarimni bezovta qilibman, ustod, meni kechiring, – dedi boshini quyi so- lib G‘avvos Muhammad. – Zarari yo‘q, – dedi Me’mor. – Buni yo‘l mashaqqa- ti deymiz. Buxoroga yetib olsak, dam olamiz, barcha mashaqqatlar unutilib ketadi. 65 Daryodan ot-u aravalarni o‘tkazadigan sol va ulkan qayiq lar Xalach shahrida bo‘lganligi tufayli erta tongda uch arava yana daryo yoqalab yura ketdi. Bir tomon qum, bir tomon suv... Cholning pinakka ketganini sezib o‘tirgan Ma’suma beka to‘satdan unga murojaat etdi: – Hoy, otasi, anavi qumlarning oqishini qarang! Suv- ga o‘xshab oqyapti. – Ha, ko‘ryapman. – Anavi yumronga qarang! – dedi Badia jimlikni buzib. – Ko‘ryapman. – Nima uchundir ilonlar ko‘rinmayapti, – dedi atrofga alanglab Badia, – yoki Xalach tomonda ilonlar kammi- kan? Echkemar ham ko‘rinmaydi? – Huv ana! Qum tepasiga qarang, – dedi otda o‘tirgan Horunbek. – Qumning oqishi, yumronlarning bezovta bo‘lishi – bir nimaning belgisi... – Nimaning belgisi? – darhol so‘radi Badia. − Bo‘ron bo‘lishi ehtimol, qizim. Lekin hammasi Xudo dan... – dedi aravakash. – Ozgina shamolga qum oqsa, orqasidan bo‘ron keladi, derdilar. Bu yerlarda girdibod-u 1 bo‘ron ko‘p bo‘ladi. Tezroq Xalachga yetib olsak yaxshi bo‘lardi. Ot jonivorlar ham rosa tortyapti. Mo‘ljalimda Xalachga kechga yaqin kirib borsak, ehtimol. – Darvoqe, shamol bo‘lyapti! – dedi Me’mor soyabon aravaning yonlarini ochib. U terlab-pishib borayotgan otga, orqadagi aravaga, undan keyingi yuk ortilgan uchin- chi ara vaga, uning orqasidan kelayotgan ikki yo‘rg‘a otga ham ko‘z tashlab qo‘ydi. Mashaqqatli, issiq yo‘l bedov otlarni ham boshqa otlardek, «mo‘min» qilib qo‘ygan edi. Qurib-qaqshagan tabiat hamma narsani jizg‘anak qilib, 1 Girdibod – pastdan yuqoriga tikka esadigan quyun, o‘rama. 3 – Adabiyot, 7-sinf. 66 qovjirataman, suvsizlikdan qaqrataman, mening qay noq shamollarim qashqirdan yomon, timdalab-titaman, degan- dek bo‘lardi. Me’mor Horunbekka qaradi. – Huv anavi tomonga qarang, u girdibod emasmi? – Girdibod! – dedi Horunbek. Ikki malla ustun falakka bo‘y cho‘zib buralardi. – Qiblanamoga 1 qarang, u qaysi tomon? – Mag‘ribi shimol, – dedi Horunbek belbog‘idagi jez qiblanamoni kafti ustiga qo‘yib. – Bu yo‘llarda ko‘p yur- ganman. Aksar, mana shu Karki, Xalach, Saqar yo‘lida bo‘ron bo‘lardi. Shu yerlarda bir gap bor. Yumronlar ning daryo tomonga yugurishida ham bir gap bor. Ishqilib, o‘zi asrasin. Olisda falakka ustun bo‘lib turgan ikki girdibod orqa- sida yana «ustunlar» paydo bo‘ldi. Arava g‘ildiraklari ostida shuvullab oqayotgan qumlar qolib, Me’mor olis- olislarda gir aylanib, qum-u yantoqlarni osmonga olib chiqayotgan girdibodlardan nigohini uzmas edi. Besh-olti «minora» falakka bo‘y cho‘zib, osmonga to‘zon purkardi. Ular gala minora larga o‘xshab ketardi. Oldingisi Minorai kalonga o‘xshasa, orqadagilari Hirotdagi gala mino raga, ba’zan Mirzo madra sasining ikki «guldasta»siga ham o‘xshab ketardi. Uning ko‘z oldiga Nizomiddin keldi – ajdar komiga yang lishib ketgan bolam butun bir saltanatga qarshi ta- yoq bilan jang qilmoqchi bo‘lgan edi. Sen qaltis tashla- gan qadam ning qurboni bo‘lib qora yerda yotibsan! Shu lozimmidi? Bir to‘da yigit Mag‘ribdan Mashriqqacha yet- gan, lak-lak lashkari bo‘lgan saltanatni qulata olarmidi- ngiz! Saltanat bilan o‘ynashishning oqibati mana shu- naqa! Bu ishni biz qilsak mayli edi: yoshimizni yashab, oshimizni oshaganmiz. Biz hamma qabihliklarni ko‘rdik, podshohlarga yaqin yurmoq ajdarga yaqin yurmoqdan 1 Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling