Бошқарув психологияси доцент Л. Халмаматова

Инсон хотирасининг яхши бўлиши, яьни ҳис-кечинмаларимиз, кўрган-кечирганларимизнинг мазмуни тўлароқ миямизда сақланиши қуйидаги омилларга боғлиқ:

• эсда сақлаб қолиш билан боғлиқ ҳаракатларнинг якунланганлик даражасига;

• шахснинг ўзи шуғулланаёттан ишга нечоғлик қизиқиш билдираётганлиги ва шу ишга мойиллигига;

• шахснинг бевосита фаолият мазмуни ва аҳамиятига муносабатининг қандайлигига;

• шахснинг айни пайтдаги кайфиятига;

• иродавий кучи ва интилишларига.

Хотиранинг самарадорлиги эслаб қолишнинг кўлами ва тезлиги, эсда сақлашнинг давомийлиги, эсга туширишнинг аниқлиги билан боғланади. Одамлар ҳам айнан шу сифатларга кўра ҳам фарқланадилар:

материални тезда эслаб қоладиганлар;
материални узоқ вақт эсда сақлайдиганлар;
истаган пайтда осонлик билан эсга туширадиганлар.

Хотира жараёнлари

Хотира жараёнлари
Эслаб қолиш
Эсда сақлаш
Эсга тушириш
Унутиш

Хотира турлари

Хотира турлари
Ҳаракатли
Механик
Кўргазмали-образли
Эмоционал
Сўз-мантиқий
мантиқий
Феноменал

Хотира қонунлари

1. Англанганлик қонуни

• Оддий, лекин мураккаб қонун, яъни берилган материални қанчалик чуқур англасак, шунчалик уни мустаҳкам хотирада муҳрлаган бўламиз.

2. Қизиқиш қонуни

• Анатол Франс: «Билимларни яхши ҳазм қилиш учун уни иштаҳа билан ютиш керак» деганда, албатта, материалга жонли қизиқиш билан муносабатда бўлишимиз, ва уни яхши кўришимиз кераклигини назарда тутган.

3. Илгариги билимлар қонуни

• Маълум мавзу юзасидан билимлар қанчалик кўп бўлса, янгисини эсда сақлаб қолиш шунчалик осон бўлади.