Бошқарув психологияси ўҚув қЎлланма

Ходим руҳиятини ташкилот қадриятлари билан уйғунлаштириш 
- умумий мақсадни шакллантиришдаги фаолият ҳам ходимни юксак 
кўрсаткичлар билан меҳнат қилишидаги тадбирлардан биридир.
Бажарилаётган ишга қизиқиш уйғотиш, меҳнатдан қониқиш олиш 
бўйича ҳаракатлар, бажарилаётган меҳнатнинг ходим қобилиятларига 
мослаштириш, ҳамда ходимни қарор қабул қилиш жараёнига жалб этиш ҳам 
унинг ташкилот миқёсидаги фаоллигини оширувчи омилдир.
Ўз-ўзини 
баҳолаш 
мотивация 
омили 
сифатида. 
Меҳнат 
мотивациясини шакллантириш услубларидан бири ходимнинг фаолият 
мақсадини аниқлаши ва баҳолашида шахсан иштирок этишидир. Бундай 
тадбирда ходим раҳбар билан биргаликда мақсадга эришиш мезонини ишлаб 
чиқадилар ва вазифа адо этилгандан сўнг ходим мавжуд мезондан келиб 
чиққан ҳолда ўзи ўзига баҳо беради. Мана шундай баҳони йиғилиб борувчи 
баллар – бонусга айлантириш орқали ходимларни тақдирлаш тизимини 
ишлаб чиқиш мумкин. Натижада ходим ўз-ўзини тақдирлаш тизимига жалб 
этилади ва мотивацияни янада кучайтириш имконияти туғилади. 
Рағбатлантириш омили сифатида турли мукофотлар, йўлланмалар, пул 
маблағлари таклиф этилиши мумкин. Ходим ўз олдига вазифани ўзи 
қўйганлиги учун уни бажаришга интилади, акс ҳолда бонусга ва ютуққа эга 
бўлолмайди. 
Эришилган ютуқларни тақдирлаш услубини ўзгартириб бориш 
ходимнинг фаолиятини янада такомиллаштириш учун яхши асос 
ҳисобланади. Бу борада ходим эришган ютуқларни моддий рағбатлантириш 
билан бирга лавозимда ўсиш каби имкониятни ҳам қўллаш ўринлидир. 
Сурункали равишда яхши натижа кўрсатаётган ходимни лавозимда кўтариш 
унинг иш услубини доимо юқори савияда ушлаб туриш учун мотивация 
омилидир. Лавозимда ўсиш кўпгина етук корхоналар орқали асосий 
мотивацион омиллар қаторида қўлланилади. Бунга мисол тариқасида чет эл 
илғор компанияларида қўлланувчи тажрибалар ҳақида қисқача гапириб ўтиш 
мумкин. Масалан, Германиядаги баъзи компанияларда мутахассис ва 
раҳбарлар лавозимда ўсишлари истиқболи ҳақида батафсил маълумотга 
эгалар. Одатда корхонадаги ҳар бир иш жойи меҳнат шароитларига оид 
Женева схемаси асосида баҳолаб чиқилган ҳамда иш жойларига оид 
маошлар матрицаси яратилган. Бу матрицада бир хил имкониятли ва маошга 
эга бўлган касблар горизонтал тарзда, ёки баланд маошли ва мавқели жойлар 
эса вертикал тарзда жойлаштирилади. Ходим ўз имконият ва қобилиятидан 
келиб чиққан ҳолда хизмат поғонасида ўсишнинг турли вариантлари билан 
танишиши ва танлаши имкониятига эга.