Boyan tamır quramındaǵı hár qıylı biologiyalıq aktiv birikpeler oǵan

4.6. Jerlerdi boyan tamır jetistiriw jolı menen melioratsiyalaw 
Ózbekstanda suwǵarılatuǵın jerlerdiń 49% bólegi shorlanǵan hám almaslap 
egiwden shıǵarılǵan ádewir uchastkaları degradatsiyalanǵan. Házirgi waqıtta 
shorlanǵan jerlerdi tuzdan tazalaw ámeliyatı úlken hárejetlerdi hám suwǵarıw ushın 
suwdı talap etedi hám de topıraqtıń qásiyetlerin tómenletedi. Boyan tamır jetistiriw 
jolı menen ónimlilikti qayta tiklewdiń biologiyalıq usılı házir qollanılıp atırǵan 
ámeliyatqa jańalıq bolıp xizmet etiwi múmkin. 
Tamırı 3,5-4 m tereńlikge shekem kirip barǵan halda úlken muǵdardaǵı shor 
jer astındaǵı suwlardı sarp etiw arqalı, olardıń dárejesin tómenletedi hám jerlerdi 
shorlanıw dárejesin azayıwına kómeklesedi. Gumus muǵdarı 0,7% ten 1,5-1,64% ge 
shekem (ósimliktiń jasına baylanıslı túrde) asadı, hám de topıraqtı azot 
(japıraqlarda), fosfor (paqalında) hám kaliydi (tuqımında) toplanıwı esabına 
topıraqtı azıq elementleri menen bayıtadı. Boyan tamır basqa eginlerdi jetistiriw 
norentabel bolǵan, degradatsiyalanǵan yamasa ónimliligi tómen jerlerde vegetativ 
usılda (nál menen) egiledi. Ósimlikke qaraw júdá kem hárejetti (tógin, kultivatsiya, 
suwǵarıw hárejetleri) talap etedi. Boyan tamır otaqlar (бегона wтлар), atap 
aytqanda qamıs penen básekesinde jeńimpaz boladı. 
Bir orında 10 jıldan artıq ósedi. Rotatsiya tawsılǵannan keyin, tamırlar alıp 
tastap, dalanı basqa egin ushın tayarlanadı. Meliorativ maqsetlerde baoyan jetistiriw 
nátiyjesinde jer ústki bóleginiń satıwdan qosımsha payda alıw da múmkin, sebebi 
olar emdik ózgeshelikine, haywanlar ushın qımbatlı azıqlıq ózgesheliklerge iye. 
Jaqsı kútim etilgende úshinshi jılında tamırların jıynap alıw múmkin, bunda ónim 
10 t/ga dı quraydı. 1 gektardan alınatuǵın payda 11 mln. swmga jaqın boladı. 
(
http://www.agriculture.uz/research/detail/352
)