Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

 
9.3-chizma. Oligopolistik bozordagi narxning shakllanishida talab egri 
chizig’ining «sinishi» 
Chizmadan ko‘rinadiki, dastlab oligopolist firmaning mahsulotiga talab egri 
chizig‘i D
1
D
1 
ko‘rinishida bo‘lib, R
0 
narx darajasida Q
0
sotish hajmini ta‘minlaydi. 
Oligopolist-firma o‘z tovari narxini R
1
darajaga pasaytirishi talabni o‘stirib, 
mahsulot hajmini Q
1
ga qadar oshirishi ko‘zda tutiladi. Biroq, boshqa 
oligopolistlarning «ergashish»ga harakat qilishi ya‘ni ularning ham o‘z tovarlari 
narxini pasaytirishi natijasida talab egri chizig‘ining «sinishi» ro‘y berib, u endi 
D
1
ED
2
ko‘rinishini oladi. Oqibatda sotish hajmi oldingi Q
0
darajasida qolgani 
holda tovarning narxi pasayib, oligopolistlar o‘z foydalarining ma‘lum bir qismini 
yo‘qotadilar. 

---

145 
Oligopolist-firma o‘z tovari narxini R
0 
dan R
2
ga oshirgan taqdirda qolgan 
oligopolistlar «inkor etish» harakatini qo‘llashlari natijasida talab egri chizig‘i yana 
«sinadi». Oldingi D
1
D
1
ko‘rinishdagi talab egri chizig‘i endi D
3
ED
1 
ko‘rinishini 
oladi. Agar boshqa oligopolistlar ham o‘z tovarlari narxini oshirganlarida, mazkur 
oligopolist-firmaning tovariga bo‘lgan talab hajmi Q
2 
ga qadar qisqarishi lozim 
bo‘lsa, bunday harakatning amalga oshirilmasligi natijasida bu qisqarish Q
3
ga 
qadar davom etadi, ya‘ni bozordagi sotish hajmini yo‘qotish darajasi oshib ketadi. 
Yuqoridagi fikr-mulohazalardan ko‘rinadiki, oligopoliya sharoitida ishlab 
chiqaruvchilar narxni ko‘proq o‘zaro kelishish orqali belgilashga harakat qiladilar. 
O‘z mahsulotlariga bozor narxini o‘rnatishda oligopolistlar tomonidan «narx