Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat bozorida ustuvor o‘rin egallagan kuchli raqobatga bardoshli bo‘lish har bir mutaxassisdan kasbiy kompetentlikka EGA bo‘lish va uni izchil ravishda oshirib borishni taqozo etmoqda

Yosh davri
To'liq yosh davriylashuvi o'ziga xos bosqichlari bilan butun inson hayotini o'z ichiga oladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni yoshiga qarab davriylashtirishga olimlarning turli xil yondashuvlari ko'rib chiqilmoqda.
P.P. Blonskiy. Periodizatsiyaning asosi - bu bolaning aqliy rivojlanishi va uning ijtimoiylashuvi jarayoni bilan bog'liq bo'lgan o'zgaruvchan tish davrlari.
L.S. Vygotskiy. Davriylashtirish erkin yosh va rivojlanish inqirozlari nazariyasiga asoslanadi:
- yangi tug'ilgan chaqaloq;
- go'daklik;
- erta yosh;
- maktabgacha yosh.
D.B. Elkonin. Periodizatsiyaning asosi bolalar faoliyatining etakchi turini o'zgartirishdir. Faoliyatning paydo bo'lishi bolaning aqliy rivojlanishining ma'lum darajasi va uning qobiliyatlari bilan bog'liq. Faoliyat turlari bir-birini almashtiradi, rivojlanishning to'liq qiymatini ta'minlaydi. Ushbu nazariya L.S.ning nazariyasini to'ldiradi. Vygotskiy.
Nozik davr ma'lum fazilatlarni rivojlantirish uchun sharoitlar maqbul bo'lgan davrdir (L.S.Vygotskiy, A.N. Leontyev, V.A.Krutetskiy va boshqalar).
Zamonaviy fan tomonidan qabul qilingan davrlashtirish turlari
1. Psixologik davrlashtirish:
- tug'ruqdan oldingi davr;
- neonatal davr (hayotning 6 xaftaligiga qadar);
- ko'krak davri (bir yilgacha);
- slayder yoshi (1-3 yosh);
- maktabgacha yosh (3 yoshdan maktabga kirgunga qadar);
- maktab yoshi (6-11 yosh);
- balog'at yoshi (11-15 yosh);
- o'spirinlik (15-20 yosh).
2. Pedagogik davrlashtirish:
- go'daklik (hayotning birinchi yili);
- erta yosh (1 yoshdan 3 yoshgacha);
- maktabgacha yosh (3 yoshdan 7 yoshgacha):
- kichik maktabgacha yosh (3-4 yosh)
- o'rta maktabgacha yosh (4-5 yosh)
- katta maktabgacha yosh (5 yosh - maktabgacha).
- kichik maktab yoshi (maktabga qabul qilingan paytdan boshlab bolaning o'rta bo'g'inga o'tishiga qadar - 5-sinf);
- o'rta maktab yoshi (o'rta darajaga o'tish paytidan boshlab va 15 yoshgacha);
- katta maktab yoshi (15-18 yosh).
Chaqaloqlikning asosiy pedagogik xususiyatlari:
1. Ob'ektlar bilan harakatlar - kognitiv rivojlanishning asosi.
2. Asab tizimini takomillashtirish.
3. Tana vazni va bo'yining o'sishi.
4. Dvigatel faolligining oshishi.
5. Nutq mexanizmlarini shakllantirish.
6. Tinglash, ko'rish, kuzatish, eslash, harakat qilish ko'nikmalarini o'zlashtirish.
Erta yoshdagi asosiy pedagogik xususiyatlar (1-3 yosh):
1. Nutq shaxsni shakllantirishning etakchi omiliga aylanadi.
2. Bolaning muloqot va har xil faoliyat jarayonida axloqiy me'yorlarni va ijtimoiy tajribani o'zlashtirishi.
3. Xulq-atvor va harakatlardagi mustaqillikning dastlabki belgilarining paydo bo'lishi.
4. Bolaning ob'ektlardan foydalanishning asosiy usullarini o'zlashtirishi - ob'ektiv faoliyatni rivojlantirish.
5. Ob'ektiv faoliyat ta'sirida aloqa va o'yin, idrok, fikrlash, xotira va boshqalar rivojlanadi.
6. Sensatsiya va idrok orqali sezgirlikni rivojlantirish.
7. Jismoniy va aqliy rivojlanishning yaqin munosabatlari va o'zaro ta'siri.
8. Erta yoshdagi faoliyatning etakchi turi ob'ektiv faoliyat bo'lib, bu jarayonda ob'ektlardan foydalanishning ijtimoiy rivojlangan usullari o'zlashtiriladi.
Davrning asosiy pedagogik xususiyatlari
maktabgacha yosh (3 yoshdan maktabga kirgunga qadar)
1. Mantiqiy fikrlashni shakllantirish, mavhum fikrlash elementlarining paydo bo'lishi.
2. Shaxsiyatni har tomonlama rivojlantirish va shakllantirishning boshlanishi.
3. Ramziy funktsiyani shakllantirish bolalarda ichki fikrlash rejasini shakllantirishga yordam beradi.
4. O'yin hali ham bolaning qiziqishlari va ehtiyojlarini qondirish, g'oyalar, istaklar va intilishlarni ro'yobga chiqarishda eng yaxshi vosita hisoblanadi.
5. Analizatorlar faoliyati, g'oyalar, xayol, xotira, fikrlash va nutqning rivojlanishi dunyoni bilish hissiy bosqichining shakllanishiga olib keladi.
6. O'zboshimchalikni shakllantirish - o'yin, rasm chizish, qurilish va h.k.
7. Bola tanasining yanada o'sishi va rivojlanishi sodir bo'ladi, fiziologik funktsiyalar yaxshilanadi, tayanch-harakat tizimi faol shakllanadi va harakat faolligi oshadi.
Maktabgacha yoshdagi etakchi faoliyat - bu odamlar o'rtasidagi ijtimoiy munosabatlar qayta tiklanadigan o'yin faoliyati.
6-7 yoshga kelib, bola rolli o'yinlar ko'nikmalariga ega bo'ladi, xalq va didaktik o'yinlardan foydalanadi, odamlarni, kundalik syujetlarni, tabiat rasmlarini rasmda aks ettiradi, o'z dizayniga ko'ra turli xil materiallardan konstruktsiyalar yaratadi. madaniy-gigiena ko'nikmalari sog'lom turmush tarzi elementlari sifatida, kattalar ishida qatnashishga intiladi, kattalar va tengdoshlari bilan muloqotda faol, ona tilini yaxshi biladi, oddiy oddiy gaplarda gapira oladi, murakkab jumlalarni qanday tuzishni biladi grammatik jihatdan to'g'ri, lisoniy haqiqat (tovush, so'z, jumla) haqida boshlang'ich g'oyalarga va kognitiv rivojlanishning yuqori darajasiga ega, u o'z-o'zini anglashni rivojlantirdi, u amaliy eksperimentlarga qiziqish bildiradi, g'oyalarni umumlashtiradi va tanlangan xususiyatlar va maqsadga muvofiq ob'ektlarni tizimlashtiradi. , tashabbuskor, faol, yaqinlashib kelayotgan tadbirlardan zavq oladi, qiyinchiliklarni qanday engishni biladi va hk. Bolada maktabda tizimli ta'lim olishga tayyorlik rivojlanadi, ya'ni. bilim, qobiliyat va ko'nikmalarni tizimli va maqsadga muvofiq o'zlashtirishni tavsiflovchi o'quv faoliyati etakchiga aylanadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish va tarbiyalash muammosi R.S.ning tadqiqot mavzusi. Bure, L.A. Venger, A.V. Zaporojets, S.A. Kozlova, T.S. Komarova, V.S. Muxina, S.L. Novoselova, L.A. Paramonova, T.A. Repina va boshqalar.
Maktabgacha ta'lim muassasasidagi tarbiya va ta'lim jarayonida bolalarning yoshi imkoniyatlari va qobiliyatlari hisobga olinadi, ularga muvofiq vazifalar qo'yiladi va pedagogik ta'sir o'tkazish vositalari, usullari va shakllari tanlanadi.