Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm

Qàttiq tàshkil etuvchilar. Ular qo‘rg‘îshingà kàttà singish qîbi-

liyatigà egà. 1938- yildà Ê.Àndårsîn và S.Niddårmåyår qàttiq

tàshkil etuvchilarning màssàlàri 207m

å

 và yashàsh dàvrlàri 2,2 · 10

-6

 s

bo‘lgàn, musbàt và mànfiy zàryadlàngàn zàrràlàr îqimidàn ibîràt

ekànligini àniqlàshdi. Bu zàrràlàrga myuînlàr (m

+

, m

-

) dåb nîm

berishdi. 1947- yildà S.Pàuell birlàmchi kîsmik nurlàrning àtîm

yadrîlàri  bilàn  to‘qnàshuvlàri  nàtijàsidà  273m

å

  màssàli,  îldin

nîmà’lum bo‘lgàn zàryadlàngàn zàrràlàr pàydî bo‘lishini àniqlàdi.

Bu  zàrràlàr  p- måzînlàr  (p

+

,  p

-

)  yoki  piînlàr  dåb  nîmlàndi.

Ulàrning erkin holatdàgi yashàsh dàvrlàri 2,55 · 10

-8

 s. 1950- yildà

màssàsi 264,2m

å

 gà tång và yashàsh dàvri 1,8 · 10

-16

 s dàn kichik

bo‘lgàn nåytràl p- måzîn kàshf qilindi. Piînlàr nuklînlàr bilàn

jàdàl tà’sirlàshàdigàn zàrràlàr hisîblànàdi.

Umumàn îlgàndà, bu zàrràlàrning màvjudligini yadrî kuch-

làrining  tàbiàtini  tushuntirgàn  Õ.Yukàvà  bàshîràt  qilgàn  edi.

Yuqîridà àytilgànidåk, ulàr judà kichik yashàsh dàvrigà egà bo‘lib,

quyidàgi sõåmà bo‘yichà pàrchàlànàdi:

p

+

® m

+

 + n,  p

-

® m

-

 + n

và kîsmik nurlàrning qàttiq tàshkil etuvchilarining zàrràlàrini hosil

qiladi. Piînlàrdàn fàrqli ràvishdà, myuînlàr yadrî tà’sirlàshuvlàridà

ishtirîk etmàydi và o‘z enårgiyasini iînlàshtirishgà sàrflàydi.