Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm

b- ràdiîàktivlik. Àgàr yengil yadrîlàrdà (À < 50) sun’iy ràvish-

dà  nåytrînlàr  îrtiqchàligi  hîsil  qilinsà,  yadrîning  bàrqàrîrligi

buzilàdi và b

-

- ràdiîàktivlik vujudgà kålàdi.

Ìàsàlàn, 

28

13

Al

 bàrqàrîr izîtîpi dåytrînlàr bilàn bîmbàrdi-

mîn qilinganda 

27

13

Al

 izîtîpi hîsil bo‘làdi. U esà, o‘z nàvbàtidà,

quyidàgi sõåmàgà àsîsàn b

-

- nur chiqàràdi:

n

-

®

+

+

28

28

0

13

14

1

Al

Si

e

.                                       (36.4)

Àgàr yadrîdà sun’iy ràvishdà prîtînlàrning îrtiqchàligi vujud-

gà kåltirilsà, bu b

+

- ràdiîàktivlikkà îlib kålàdi. Bu råàksiya quyidàgi

sõåmàgà muvîfiq àmàlgà îshàdi:

n

-

+

®

+

+

0

1

1

A

A

Z

Z

X

Y

e

.                                       (36.5)

Siljish qîidàsigà muvîfiq hîsil bo‘lgàn elåmånt Ìåndålåyåv

dàvriy siståmàsidà bir kàtàk chàpgà siljiydi.

Sinîv sàvîllàri

1. Yadrî råàksiyalàri nima? 2. Yadrî råàksiyalàridà qàndày sàqlànish

qînunlàri bàjàrilàdi? 3. Qàndày råàksiyalàrgà ekzîtårmik råàksiyalàr dåyi-

làdi?  Qàndày  reaksiyalàrgà  endîtårmik  reaksiyalar  deyiladi?  4.  Yadrî

råàksiyalàri nåchtà turgà bo‘linàdi? 5. Birinchi tur råàksiyalàr qanday

reaksiyalar? 6. Ikkinchi tur råàksiyalàr-chi? 7. Uchinchi tur råàksiyalàr-chi?

8.  Òo‘rtinchi  tur  råàksiyalàr-chi?  9. Yadrî  råàksiyasi  hàqidàgi  Bîr

nàzàriyasini aytib bering. 10. Bîr nàzàriyasining sõåmàsini tushuntiring.

---

139

11. Råzårfîrd qàndày råàksiyani àmàlgà îshirgàn? 12. Prîtîn kàshf qilingàn

råàksiyaning sõåmàsi qanday? 13. Nåytrînning kàshf qilinish råàksiyasining

sõåmàsi qanday? 14. Nåytrînning yarim yemirilish dàvri nimàgà tång?

15. Ràdiîàktiv  àylànishlàr  dåb  nimàgà  àytilàdi?  16.  Sun’iy  và  tàbiiy

ràdiîàktivlik  o‘rtàsidà  qàndày  fàrq  bîr?  17. Qàndày  yadrîlàr  bàrqàrîr

hisîblànàdi? 18. b- ràdiîàktivlik qàndày vujudgà kålàdi? 19. b

+

- ràdiîàk-

tivlik-chi? 20. b- ràdiîàktivlikdà elåmåntning Ìåndålåyåv dàvriy sistå-

màsidàgi o‘rni o‘zgàràdimi?