Bu kitob ijodiy shaxsning asosiy fazilatlarini rivojlantirish usullarini ko'rsatishga harakat qiladi: fikrlash, tasavvur, xotira, e'tibor, to'lqinlar va rejalashtirish qobiliyati

Qarg'a ona qarg'alariga o'rgatdi:

“Qoʻlida tosh tutgandan qoʻrq, qoʻlini choʻntagida tutgandan qoʻrqma.

- Va agar odamning cho'ntagida tosh bo'lsa?—– deb so‘radi qarg‘a.

"Sizda hamma narsa aniq, - dedi Qarg'a, - endi sizga o'rgatish kerak emas.Haqiqatni topishning bu usulining ajdodi

ki kuchli yetakchi savollar va ularga keyingi javoblar, qadimgi yunon faylasufi Sokrat ko'rib chiqiladi. Ma’lumki, Suqrot o‘z shogirdlari bilan suhbatda o‘z fikrini kichik bo‘g‘inlarga bo‘lib shunday mahorat bilan savollar berganki, Sokrat savollariga javob berish jarayonida o‘quvchidagi haqiqat o‘z-o‘zidan tug‘ilgandek bo‘lgan. Binobarin, bu fikrlash usuli Sokrat sharafiga Sokrat yoki Sokratning akusherlik qilgan onasi sharafiga Mayevtika (so‘zma-so‘z ma’noda akusherlik) deb atalishi bejiz emas. TRIZda esa bu usul “Nazorat savollari usuli” deb ataladi.

Muammoni hal qilishda ushbu usulning klassik qo'llanilishi quyidagicha:

Fikrlashning qisman algoritmik usullari

1. 
   Tahlilning vazifasi yoki maqsadi shakllantiriladi.
   

2. 
   Iloji bo'lsa, vaziyatni aniqlashtirish va muammoni hal qilishga olib keladigan savollarning to'liq ro'yxati tuziladi.
   

3. 
   Savollar beriladi va javoblar beriladi.
   

4. 
   Javob berish jarayonida yechim shakllanadi.
   

4. 
   Eng yaxshi yechim tanlanadi.
   

Turli xil bilim sohalaridagi muammolarni hal qilish uchun maxsus nazorat ro'yxatlari mavjud: dizaynerlar, texnologlar uchun, muammo ustida ishlashning maqsadga muvofiqligini tushunish, marketing savollari va boshqalar.

Shifokor bemor bilan suhbatlashayotganda bir qator nazorat savollarini beradi.

Yana bir bor ta'kidlaymizki, test savoli usuli juda oddiy va past va o'rta qiyinchilikdagi muammolarni hal qilish uchun samarali, ammo uning kamchiliklari bor:

1. 
   Muammolar odatda tug'ma usullar bilan hal qilinadi: sinovlar usuli
   

xatolar, sog'lom fikr, o'xshatish orqali.

2. 
   Agar anketa noto'g'ri tuzilgan bo'lsa, muammoning muhim jihatini yo'qotish xavfi mavjud. (Ushbu xavf maxsus bo'limda muhokama qilingan funktsional tahlil bilan istisno qilinadi.)
   

2. 
   Berilgan savollarning sifatiga katta bog'liqlik. Aksariyat topshiriqlar uchun nazorat savollari mavjud emas. Ularni to'plash kerak va bu yuqori malaka va vaqtni talab qiladi.
   

Yuqorida qayd etilgan kamchiliklardan qochishning samarali usuli test savollari usulini TRIZ usullari bilan birgalikda tizimli va funktsional fikrlash bilan qo'llashdir.

BOLALARGA SAVOL BERISHGA QANDAY O'RGATISH MUMKIN?

Bolalar savol berishdan va ularga javob berishdan qo'rqmasliklari uchun ularni biror narsani bilmaslik uyat emasligiga ishontirish kerak: bilib olish mumkinmi yoki yo'qligini bilmaslik uyatdir.

Tushunmay turib savol bermang, bu uyat emas, balki qo'rqoqlik. Bolalarni savol berishga undash kerak: “Yaxshi, so‘rading

yaxshi savol, bu sizning fikringiz poezdiga ergashishingizni anglatadi, deb o'ylaysiz. Siz nafaqat yaxshi javoblar, balki yaxshi javoblar uchun ham baho qo'yishingiz mumkin

savollar.

Hech narsa so'ramagan hech narsani o'rganmaydi.

Agar siz aqlli bo'lishni istasangiz, savol berishni o'rganing.

Zaif savol bergan bolaga kulib bo'lmaydi. Bolalar xato qilish huquqiga ega.

Bolalarni vaziyatni aniqlashtirishga o'rgating - bu, ta'kidlanganidek, tushunish uchun savol berish deb ataladi.

SAVOLLARGA QANDAY JAVOB BERISH?

Birinchidan, keling, nima uchun bolalar savollarga javob bermasliklari yoki yomon javob berishlarini ko'rib chiqaylik:

Ular javobni bilishmaydi va buni ko'rsatishdan qo'rqishadi.

- Ular bilishadi, lekin xato qilishdan qo'rqishadi; javobni qayerdan boshlashni bilmayman; ular uzoq vaqt o'ylashadi va kattalar buni tushunishni yoki qabul qilishni xohlamaydilar.

Bola bu savolga umuman qiziqmaydi.

Bolalarni savollarga javob berishga o'rgatishning asosiy yondashuvi - bu do'stona, bo'shashgan muhitni yaratish, bunda bola uni kulib yubormasligiga mutlaqo amin bo'ladi. Aqliy hujum sessiyasidagi kabi.

Tasodifiy suhbatlar bo'lib, ular davomida ko'plab savollar beriladi va ko'plab javoblar olinadi.
Masalan, suhbatlar uchun bunday mavzular. - Eng ko'p nimani xohlaysiz?

Siz kimdan (nimadan) ko'proq qo'rqasiz? - Siz nimani o'rganmoqchisiz?

Hayvonlar va qushlar o'z farzandlarini o'rgatishadimi? Nima ixtiro qilmoqchisiz?

“Oltin qoida”ni eslash o‘rinlidir: “Ular senga qilishini istamagan narsani boshqalarga ham qilma”.

Javob aniq va qisqa bo'lishi kerak. Agar javobni bilmasangiz, "bilmayman" deyish kerak. Bu ham javob.

Ammo: "Men hozir bilmayman, lekin men bilib olaman va javob beraman" deb aytish yaxshiroqdir.

“SAVOL-JAVOB” suhbati.

Bolalar ertakni o'qiydilar. Keyin yigitlar ikki jamoaga bo'lingan. Ikkinchi jamoa hikoyani qanday tushunganini bilish uchun bitta jamoaga savollar berish taklif etiladi.

Rahbar bolalar bilan birgalikda eng yaxshi savol va eng yaxshi javobni aniqlaydi. Keyin jamoalar rollarni almashtiradilar.