Freydning psixoanalitik modeli asosida xaridorlarning tovarni sotib olish
bo’yicha qaror qabul qilishi jarayonlari o’rganiladi. Bu nazariya bo’yicha
iste'molchilarning muhim xarid motivlari to’la anglab etilmagan xarakterga ega
bo’lib, ular u yoki bu tovar haqida ma'lum bir fikrga kelishda o’zi tanlagan tovarining
nima uchun tanlanganligini aniq asoslay olmaydilar.
Freydning motivatsiya nazariyasi bo’yicha inson tug’ilgan kunidan boshlab
ko’pgina xohish-istaklar ta'sirida bo’lib, u bu xohish-istaklarni oxirigacha tushunib
etmaydi va ular nazorat ham qilinmaydi.
Maslouning motivatsion nazariyasi esa nima uchun insonlar ma'lum vaqt
davomida o’z xulq-atvorining motivi sifatida ma'lum bir ehtiyojga ega bo’lishlarini
tushuntirishga qaratilgandir. Maslou ehtiyojning ierarxik strukturasini ishlab chiqdi.
Bu nazariya bo’yicha ehtiyojlar muhimligiga qarab quyidagi turlarga bo’linadi:
fiziologik (oziq-ovqatlarga, kiyim-kechak, yashash joylarga bo’lgan ehtiyojlar), o’z-
o’zini saqlash (xavfsizlik va himoya qilinganlik), sotsial (ma'lum sotsial guruhlarga
mansublik), hurmat (o’z-o’zini hurmat, xizmatini tan olish, tashkilotda ma'lum
statusni egallash), o’z-o’zini tasdiqlash (o’zining qobiliyatini to’liq ochish
imkoniyati, o’z-o’zini ko’z-ko’z qilish). Inson birinchi navbatda eng muhim
ehtiyojini qondirishga harakat qiladi. Birlamchi ehtiyojlar qondirilgandan so’ngra
esa, inson muhimligiga qarab navbatdagi ehtiyojini qondirishga harakat qiladi.
Masalan, ochlikdan aziat chekayotgan kishi san'at dunyosida ro’y berayotgan
o’zgarishlar bilan qiziqmaydi, balki uni kun kechirishi uchun zarur bo’lgan oziq-
ovqat mahsulotlari qiziqtiradi.
Umuman, motivatsiyani o’rganish asosida xarid qilish sabablarini,
xaridorlarning xatti-harakatlarini, sotish tarmog’iga bo’lgan munosabati, axborot
olish va qaror qabul qilish jarayoni, iste'molchilarning turli guruhlarining urf-odatlari
va hokazolar haqida kommunikatsiyalar jarayoni uchun zarur bo’ladigan ma'lumotlar
tanlash mumkin bo’ladi.
|
to’liq ochish
imkoniyati, o’z-o’zini ko’z-ko’z qilish). Inson birinchi navbatda eng muhim
ehtiyojini qondirishga harakat qiladi. Birlamchi ehtiyojlar qondirilgandan so’ngra
esa, inson muhimligiga qarab navbatdagi ehtiyojini qondirishga harakat qiladi.
Masalan, ochlikdan aziat chekayotgan kishi san'at dunyosida ro’y berayotgan
o’zgarishlar bilan qiziqmaydi, balki uni kun kechirishi uchun zarur bo’lgan oziq-
ovqat mahsulotlari qiziqtiradi.
Umuman, motivatsiyani o’rganish asosida xarid qilish sabablarini,
xaridorlarning xatti-harakatlarini, sotish tarmog’iga bo’lgan munosa
Do'stlaringiz bilan baham: |