«Бурғулаш ва портлатиш ишлари» фанидан маърузалар туплами


Портловчи модданинг парчаланувчанлиги (бризантность)ни аникланг


Download 282.46 Kb.
bet16/59
Sana19.06.2023
Hajmi282.46 Kb.
#1608124
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   59
Bog'liq
БВР узбекча

Портловчи модданинг парчаланувчанлиги (бризантность)ни аникланг. ПМ.лар портлаш характери таъсирига караб бризантли ва фугасли таъсир этувчиларга ажратилади.
Бризантли куринишда портлаш ишларида тог жинслари зарядга якин булган жойларда ва контакларда майдаланади. Бу иш ПМ зичлигига ва контакларда майдаланади. Бу иш ПМ зичлигига ва детонация тезлиги квадратига пропорционал булади.
5-чизма. Дотриш усули билан детонация тезлигини аниклаш схемаси.
Портловчи модданинг бризантлик (парчаланиш) таъсирини бахолашда Гесс усулидан фойдаланилади. Бу усулда, рафинирланган кургошиндан баландлиги 60мм ва диаметри 40мм булган устун куйилади ва унинг устига калинлиги 20мм булган кургошин пластинка куйилади. Шундан кейин бу пластинкага 50гр. огирликда синалаётган заряд жойлаштирилади. Бризантлик портлашдан кейин устуннинг канчалик чукканлигига караб, узаро перпендикуляр жойлашган 4 та йуналишда улчанади.
Кучли портловчи моддалар (гексоген, ТЭН) учун огирлиги 25гр. заряд олинади. Гранулирланган ПМ зарядлари пулат халкаларга жойлаштирилади. Бунда олинадиган натижалар бир-бирига мос келмайди ва хар кайси турдаги ПМ ни узини назорат этишга хизмат килади.
Портлашнинг фугас йули билан иш бажарилига мисол килиб, портлатувчи заряддан узок масофада жойлашган тог-тошларини (жинсларни) парчалаб-харакатга келтиришни айтиш мумкин. Фугас йули билан, кичиккина портлатувчи заряд ёрдамида ушбу заряддан 100-хатто 1000 баробар купрок хажмга эга булган жинсларни келтириш ва парчалаш мумкин.
Портлашнинг фугасли иш бажарилиши унинг (ПМ нинг) умумий энергиясига ёки иш кобилиятига пропорционал булади. Портлашнинг фугас билан иш бажаришини бахолашда – унинг кургошинли бомбадаги иш кобилияти хисобига олинади, яъни Трация усулидан фойдаланилади (2-чизма).
Кургошинли бомба – баландлиги ва диаметри 200мм га тенг булган рафинирланган кургошиндан тайёрланиб, диаметри 25мм, чукурлиги 125мм булган тешикка эга булади ва унга 10гр заряд электр портлатгич билан жойлаштирилади.
Тикинлаш (забойга) – кварцли кум билан. Портлашдан кейин, цилиндр 2 б-чизмада курсатилган шаклга келади, ташки тарафдан караганда – шишиб, нок шаклида бушлик (цилиндр ичида) хосил булади. Тешилган тешик (портлашдан олдинги)нинг хажмини (61-62 см3) хосил булган кейинги умумий хажмдан чикариб ташлаб (фарки-тахминан 30см3), иш кобилиятни хисоблаш мумкин. Куриниб турибдики уша фарк 30см3га тенг булиб. Портловчи модданинг (заряд-10гнинг) нисбий иш кобилиятини белгилайди.
Л.И.Барон, кургошин бомба урнига, портловчи моддалар иш кобилиятини синаётганда, жинслардан олинган куб шаклидаги ёки цемент ва кум аралашмасидан тайёрланган, кирралари 200мм дан булган блоклардан фойдаланиши ва блокларда шпур тешиб унга 10г синалаётган заряд жойлаштирилади ва портлатилади. Бунда портловчи модда (заряд)нинг майдалаш характери майда булакчаларнинг (фракцияси 7мм гача) чикиши билан ва унинг 1кг массасига нисбати билан ифодаланади.
Баллистик мортир-тортгичлар оркали осиб куйилган, маятник куринишдаги огир цилиндрдан иборат. Бу цилиндр корпусига портлатиш камераси жойлашган булиб, унда 10гр массага эга булган заряд жойлаштирилади, ёнида, кенгайтирувчи камера хам булиб, унга поршень-снаряд жойлаштирилади. Портлатилган пайтда поршен-снаряд мортирдан чикариб ташланади ва мортиланинг йзи маълум бурчакка огади ва бу огиш махсус курилма ёрдамида кайд этилади.
Мортиранинг огиш бурчагига караб, портлатилган заряднинг самарадорлиги бахоланади. Стандарт этиб, массаси 10г булган тротил портлатилганда мортиранинг огиши кабул килинган.
Бошка портловчи моддалар зарядларини таккослаб бахолашда, мартира огишига якинлиги ёки купчилигига караб бахоланади.
Портловчи моддаларнинг иш кобилиятини катта массага эга булган баллистик маятникларда аниклаганда (бир неча тонна), мортира 200гр заряд билан (чизма 5.4,б) рельсда якин олиб келинади. Портлатилгандан кейин, маятникнинг огиши кайд этилади ва бошка портловчи моддалар заряди синалганда олинган натижалар билан таккосланади.
Бу синовлардаги асосий камчилик – бу синалаётган портловчи моддалар зарядаларининг жуда кам микдорда олиниши хамда зарядлар диаметрларининг камлиги (кичиклиги)дадир.
Иезнинг учун хам бу синовлар нисбий характерга эга булиб, уни синов майдонларида (ишлатилиши шароитига мос келадиган) куп микдорда ва критик диаметрдан катта диаметр билан шартлатишда олинган натижалар билан албатта тулгазиш зарур.
Хозирги пайтда ер ости кончилик ишларида хамда очик-кон усулида казиб олиш ишларида кам сезувчанликка (ташки таъсирга нисбатан) эга булган таркибида суви булган гранулирланган портловчи моддалар кенг кулланилиб келинмокда, бирок уларнинг хусусиятларини бахолашнинг стандарт (жойлаштирилган) усуллари ишлаб чикилмаган. Бунда йбахолаш усулини яратиш ишлаб чикиш билан РАН химия-физика институти (черноголовка шахри) шугулланмокда ва унинг баъзи тавсиялари матбуотда эълон хам этиляпти.
Яна шуни хам айтиш жоизки, портловчи моддаларнинг янги-янги рецептуралари ишлаб чикилиши (гранулирланган, таркибида суви бор, куюлувчи, эмпльсияли ва гранул ПМ)-стандартлаш (гостлаштириш) ва синов усулларининг ишлаб чикилиши оркада колаётганлигини курсатмокда. Шунинг учун хам бу темада биз улар тугрисидаги маълумотларни махсус адабиётлардагина олиш мумкин.
6-чизма. Кургошин бомба ёрдамида портлатувчи модда иш бажариш кобилиятини аниклаш схемаси.
А) портлашгача; Б) портлашдан кейин; 1-кургошин цилиндр; 2-ПМ заряди;
3-электр портлатгич; 4-тицин(забойка).
7-чизма. Балластик мортир ёрдамида портловчи модда иш кобилиятини аниклаш схемаси.
А) балластик мортира билан; 1-мортир; 2-снаряд; 3- ; 4-осилма; 5-таянч; 6-ПМ заряди; Б)балластик маятник ёрдами билан; 1-маятник; 2-осилма (осгич); 3-мартир; 4-ПМ заряди.

Download 282.46 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling