Buxgalteriya esabı hám audit” baǵdarı 501-topar studenti Dosimbetova Gulfayruzdiń

II-Bap. Pul qarjları hám valyuta operatsiyaları esabı
2. 1. Pul qarjları hám valyuta operatsiyaları esabınıń wazıypaları
Kompaniya buxgalteriyasında barlıq tólew hám esap kitap operasiyalari ámelge asıradı. Xojalıq jurgiziwshi subyektlarda pul qarjları esabın tuwrı hám anıq tashkil etiliwi hám de onı jetilistiriw búgingi kúnniń aktual wazıypalarınan biri esaplanadı. Xojalıq jurgiziwshi subyektniń buxgalteriyası, ádetde, barlıq tólew hám esap -kitap mámilelerin ámelge asıradı hám de bul mámilelerdi nızamlarǵa muwapıq, waqıtında hám tuwrı rásmiylestiriw ústinen qadaǵalawdı ámelge asıradı.
Barlıq múlkshilik formasındaǵı kárxanalardıń pul qarjları, qále ol óz aqshası bolsın, qale qarızǵa alınǵan bolsın, kassada saqlanıwshı pul qaldıqları hám oborotda paydalaniletuǵın túsimning bir bóleginen tısqarı, onıń banktegi esap -kitap schyotida saqlanıwı kerek. Bank kárxananıń esapbetlerinen pulni ótkeriw hám beriw tuwrısındaǵı hám de bank qaǵıydaları hám bank menen kárxana ortasındaǵı shártnamada názerde tutılǵan basqa mámilelerdi ótkeriw haqqındaǵı buyrıqların atqaradı.
Esap -kitap mámilelerin bank arqalı ótkeriw kárxanalardıń ózleri belgilegen mıynet haqı fondlariga, xızmet saparları hám xojalıq ǵárejetleri limitlariga ámel qılıwların hár tárepleme baqlaw, kárxananıń mámleket byudjeti menen salıqlar, jıynawlar boyınsha waqıtında esap -kitap etiwin, buyım jetkizip beretuǵınlardıń esapbetleri hám tólew talapnamalarına waqıtında aqsha tólewdi gúzetip barıw, kárxanaǵa túrli maqsetler ushın, arnawlı bir támiynat esabınan ssudalar beriw hám usı ssudalardıń belgilengen múddette qaytarılishini baqlaw hám taǵı basqalar imkaniyatın beredi.
Buxgalteriya esabı aldında pul qarjları, tólewler, esap -kitaplar hám kreditlerdi esapqa alıw boyınsha tómendegi tiykarǵı wazıypalar belgilengen:
kárxananıń pul qarjların nátiyjeli basqarıw maqsetleri ushın zárúr informaciya menen támiyinlew;
usı sharayatlardı tártipke soluvchi normativ hújjetler talaplarına ámel etken halda naq pulsiz ótkeriwler hám naq pullar jardeminde zárúr tólewler hám esap -kitaplardı waqıtında ámelge asırıw ;
esap registrlarinda tólew hám esap -kitap mámileleri pul qarjlarınıń bar ekenligi hám de háreketin tolıq hám operativ sáwlelendiriw, derlik kárxana pul qarjlarınıń háreketi kárxana ámeliy iskerliginiń tiykarǵı kórsetkishlerinen biri esaplanadı ;
pul qarjlarınan kárxanada islep shıǵılǵan limitlar hám smetalarga muwapıq paydalanıwdıń ámeldegi qaǵıydalarına ámel qılıw ;
pul qarjları hám óz-ara esap -kitaplar jaǵdayınıń inventarizatsiyasini shólkemlestiriw hám de belgilengen múddetlerde ótkeriw;
kassada, banklerdegi esap -kitap, valyuta hám basqa esapbetlerde pullar bar ekenligi hám butligini baqlaw ;
qısqa múddetli investitsiyalar menen baylanıslı mámilelerdi waqıtında esapqa alıw. Bas buxgalter xojalıq jurgiziwshi subyekt basshısı menen birgelikte tómendegilerdi támiyinlewi kerek: kelip túsip atırǵan barlıq pul qarjlarınıń tolıq esabı, sonıń menen birge, basqa xızmetler basshıları menen birgelikte depitorlik qarızların undirish hám kreditorlik qarızların úziw, tólew ıntızamına ámel etiw, pul qarjları, tólewler boyınsha óz-ara esap -kitaplar hám minnetlemeler jaǵdayın belgilengen múddetlerde inventarlash, ámeldegi nızamshılıqqa muwapıq undirish múmkin bolmaǵan, dawa qozǵaw múddeti ótip ketken qarızlardı buxgalteriya balanslarınan óshiriw. Kompaniyalardıń naq hám naqdsiz kórinistegi pul qarjların nátiyjeli basqarıw ushın zárúr informaciyalar menen toplaw hám úyreniw.