“buxgalteriya hisobi va audit” yo’nalishi bha-90K-2/22 guruhi talabasi bahronov javohir anvarjon o’G’lining

4. Davlat qarzlarini boshqarishda g’aznachilik xizmatining ahamiyati, vazifalari 
va uning faoliyatini tashkil etish masalalari 
G’aznachilik tizimida Budjet taqchilligini moliyalashtirishning iqtisodiyotga 
ta’siri bir xil bo’lmaydi, shuning uchun har bir manbalarini ko’rib chiqish lozim.
Qachonki davlat o’z taqchilligini ochiq bozordan qarz olish orqali moliyalashtirsa, 
unda u qarzli moliyalashtirishga tushib qoladi. Qarz olib moliyalashtirish
iqtisodiyotni dastlabki holati qanday bo’lishiga qarab unga turlicha ta’sir ko’rsatadi 
va qisqa muddatli hamda uzoq muddatli kelajakda turli natijalarni beradi. 
G’aznachilik amaliyotida O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki va uning hududiy 
boshqarmalarida ochilgan Yagona G’azna hisobvarag’i faoliyat ko’rsatadi. 
G’aznachilikning Yagona G’azna hisobvarag’ida vazirliklar, idoralar, tashkilotlarning 
va mahalliy hokimiyat organlarining shaxsiy hisobraqamlari ochiladi. Davlat 
budjetining barcha xarajatlari, jumladan, mahalliy budjet xarajatlari Yagona G’azna
hisobvarag’idan moliyalashtiriladi. Yagona G’azna hisobvarag’ida mablag’larga 
taqchillik bo’lganda, G’aznachilik organi O’zbekiston Respublikasi Markaziy 
bankidan yoki moliya bozoridan mablag’ jalb qiladi. 

---

TUSHUMLAR 

umumdavlat soliqlari; 

mahalliy budjet daromadlari; 

jismoniy shaxslarning budjetga to’lovlari; 

bojxona to’lovlari; 

maxsus yig’imlar mablag’lari; 

davlat maqsadli jamQarmalariga to’lovlar; 

budjettashkilotlariningbudjetdantashqaritushumlari;

muddatlidepozitlarqaytarilgansummalar, shujumladanfoizlar; 

davlatqisqamuddatliobligatsiyalarinivaboshqaqimmatliqog’ozlarnisotishdantus
hgantushumlar; 

davlat budjetining valyuta tushumlari. 
XARAJATLAR 

davlat budjetining rejalashtirilgan xarajatlari; 

bankkreditlariuchunfoiztґlovlari; 

noto’g’riyokiortiqchato’langansoliqlarniqaytarish; 

budjettashkilotlaritomonidanolingannaqdpulmablag’lariniqoplashuchunmablag’l
ar; 

muddatliomonatjamqarmalarigabudjetmablag’lariniqo’yish; 

qimmatli qog’ozlarni sotib olish. 
Frantsiyada G’aznachilik funktsiyalari Davlat G’aznasi va Dav-latning hisob-
kitob yuritish bosh direktsiyasi o’rtasida bo’lingan. Har ikkala tashkilot yuqori 
tashkilotlarning ikkinchi pog’onasi hisoblanadi: Davlat G’aznasi Moliya vazirligining, 
Davlatning hisob-kitob yuritish bosh direktsiyasi Budjet vazirligining tar-kibiga kiradi. 
Frantsiyada barcha moliyaviy resurslar G’aznachilikning yagona hi-sobraqamida 
yig’iladi, bu mablag’larning miqdori Markaziy Bankda joylashgan barcha tushumlar va 
to’lovlar yig’iladigan shu hisobra-qam bilan nazorat qilinadi.
Davlat G’aznasi quyidagilarni nazorat qiladi: 
1. Daromadlar sohasida: 
a) davlatning qarz talabnomalarini undiradi; 
b) davlat muassasalarining har bir guruhi uchun qabul qi-lingan amaldagi 
qonun hujjatlarida va nizomlarda ko’zda tutil-gan daromadlar olishga ruxsat beradi.
2. Xarajatlar sohasida: 
a) budjetmablag’larinitaqsimlovchilarningvakolatlari-ninazoratqiladi; 
b) kreditlarning mavjudligini nazorat qiladi; 
c) qarz majburiyatlarida ko’rsatilgan muddatlarni nazorat qiladi; 
d) xarajatlarni aniq budjet tasnifi bo’yicha amalga oshi-rilishini nazorat qiladi. 
3. Mol-mulk sohasida:
a) mulkegalarininghuquqlarini, imtiyozlarini, ipoteka-larnivanazoratqiladi; 
b) 
buxgalteriyahisob-kitobiolibboriladiganmol-
mulknisaqlanishininazoratqiladi. 

---