Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

Aylanma mablag’lar – kassadagi pullar va boshqa mablag’lar asoratsiz 
ishlab chiqarish tsikli davomida, agar ishlab chiqarish tsikli qisqa bo’lsa, bir 
yilgacha muddatda yana pulga aylanishi kerak.
Asoratsiz ishlab chiqarish tsikli – qo’yilgan pul mablag’i yana pulga 
aylanish uchun ketadigan o’rtacha vaqt bilan belgilanadi. Kassa, qisqa muddatli 
investitsiyalar, olinadigan veksellar va tovarlar aylanma mablag’dir. Ular bir ishlab 
chiqarish tsikli davomida yoki bir yil davomida yana naqd pulga aylanadi deb 
qaraladi. 
Kelgusi davr sarflari (oldindan arenda to’lovlari va boshqa shu uabilar) 
59
.Frank Wood. Business accounting. I Volume ASKERI, 1992 y., 99bet. Нидлз Б., Андерсон Х., Колдуэлл Д. 
Принципы бухгалтер2,400ского учета. Москва. Финансы и статистика. 2002,120 bet. 
60
O’zbekiston firmalarida va korxonalarida qo’llaniladigan atamalarga binoan: joriy aktivlar –aylanma mablag’lar; 
investitsiyalar – kapital qurilish; ko’chmas mulk, jihozlar – asosiy vositalardir. 
61
Avval pulga tez aylanadiga mablag’lar (likvidlik darajasi yuqori bo’lgan mablag’lar) yoziladi keyin, esa, kam 
likvidli mablag’lar yoziladi. 

---

250 
korxona maqsadlari uchun foydalanishga sotib olingan tavarlarga ham aylanma 
mablag’ sifatida qaraladi.
Investitsiyalar – yaqin yillar davomida sotilmaydigan qimmatli qog’ozlar, 
bir yildan ortiq muddatga berilgan veksellar, kelgusida uzlashtiriladigan yer, 
qarzlarni uzish uchun tashkil qilingan jamg’arma, foydalanilmayotgan jihozlar va 
mablag’lar, binolar va jihozlar sotib olish. Investitsiyalarga boshqa kompaniyalar 
faoliyatlarini nazorat qilish uchun qo’ygan mablag’lar ham kiradi. 
Kuchmas mulk va jihozlar – korxona xo’jalik faoliyatida foydalaniladigan 
uzoq muddatli aktivlardir (er, bino, kuch mashinalar, inshoatlar, jihozlar). Bu 
aktivlar amartizatsiyalanadi (erdan tashqari), ya’ni qiymati ularning xizmat davrlari 
davomida firmalarni moliyaviy natijalariga qo’shib boriladi. Bu guruhga 
korxonada mavjud bo’lgan tabiy rusurslar (urmonzorlar, neft, gaz, konlari va 
ko’mir shaxtalari).