Buxoro davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti “mehmonxona xo`jaligini boshqarish va tashkil etish” yo`nalishi

2.2. Strategik rejaning samara berishini yo samarasiz bo`lishini oldindan ko`ra bila olish.
Ma`lum bir innovatsiyani strategik tuzishdan oldin albatta uni samara berish bermasligini oldindan ko`ra bilish kerak,ya`ni bu narsa o`sha hududdagi aholining moliyaviy(aksariyat hollarda) ahvoli muhim rol o`ynaydi.Masalan bir yangi innovatsiya mehmonxona xo`jaligida yaratildi va bu qanchalik foyda keltiradi,o`sha innovatsiyaga nisbatan turistlarning fikri qanaqa,o`sha innovatsiya turistlar uchun qanchalik foydali anashularning barchasini inobatga olish kerak bo`ladi.Va eng muhumi birinchi navbatda turistlarning fikrini bilish kerak.Misol uchun bir oddiy savdogar aholining talabiga ko`ra Tovar keltirib sotadi,innovatsiyani yaratish ham xuddi shunday gap,bu innovatsiya qandaydir tovar,xizmat,maishiy texnika,… bo`lishi mumkin.
Mehmonxona kompaniyalari faoliyatini rejalashtirish ikki qismdan iborat - strategik rejalashtirish va joriy rejalashtirish.Strategik rejalashtirish mehmonxona kompaniyasining boshqa har qanday rejalashtirish uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Bu firmalarning maqsadlari, marketing imkoniyatlari va imkoniyatlari o'rtasida strategik sheriklikni yaratish va qo'llab-quvvatlash uchun menejment jarayonidir.
Strategik rejalashtirishning funktsional maqsadi:
1) korxonalarni uzoq muddatli istiqbolda samarali ishlashga yo'naltiradi;
2) korxonaning doimo o'zgarib turadigan marketing muhitiga moslashishini ta'minlaydi;
3) korxonaning har bir bo'linmasi uchun kompaniyaning umumiy maqsadlari bilan bog'liq bo'lgan aniq maqsadlarni belgilaydi;
4) turli funktsional yo'nalishlar harakatlarini muvofiqlashtirishni rag'batlantiradi;
5) korxonani raqobatchilar nuqtai nazaridan o'zining kuchli va zaif tomonlarini, shuningdek atrofdagi marketing muhitidagi imkoniyatlar va tahdidlarni baholashga majbur qiladi;
6) tashkilot amalga oshirishi mumkin bo'lgan muqobil harakatlar yoki harakatlar kombinatsiyalarini aniqlaydi;
7) resurslarni taqsimlash uchun asos yaratadi;
8) tashkilot faoliyatining yo'nalishlarini belgilaydi va marketing tadqiqotlari tuzilishini, iste'molchilarni tadqiq qilish jarayonlarini, mahsulotni rejalashtirish, uni ilgari surish va sotishni, shuningdek narxlarni rejalashtirishni yaxshiroq tushunishga imkon beradi;
9) samaradorlikni baholash protseduralarining muhimligini namoyish etadi.
Mehmonxona firmasi uchun strategik rejalashtirishning maqsadi - bu o'z biznes yo'nalishini tanlashga yordam berish va uning ba'zi bir biznes sohalarida yoki ishlab chiqarish maydonlarida kutilmagan uzilishlarga qaramay, firma hayotiyligini saqlab qolish uchundir.Uchta asosiy g'oya strategik rejalashtirishni boshqaradi. Birinchisi, mehmonxona biznesini investitsiyalar portfeli sifatida boshqarish, firma qaysi biznes yo'nalishlarini rivojlantirishni, qaysi birini ma'lum darajada ushlab turishni, qaysi birini "qaymoqdan yog'lashni" (bozorni tark etishdan oldin qisqa muddatli foyda olish) va qaysi birini bosqichma-bosqich to'xtatish kerakligini hal qilganda.
Ikkinchi asosiy g'oya - bu mehmondo'stlik bozorining o'sish sur'ati va undagi kompaniyaning mavqeidan kelib chiqib, biznesning har bir segmentining kelajakdagi potentsial daromadlarini sinchkovlik bilan baholash zarurati. Shu bilan birga, faqat hozirgi vaqtda sotuvlar qanday ketayotgani va joriy daromad qancha ekanligi to'g'risida rahbarlik qilishning o'zi etarli emas. Agar, masalan, Hyatt, Marriott va Holiday Inn investitsiya siyosatini faqat shu omillarga yo'naltirgan bo'lsa, ular faqat yirik shaharlarning markazidagi tijorat mehmonxonalariga va aeroport hududlarida, shuningdek Holiday Inn oilaviy motellarga sarmoya kiritishda davom etishadi.
Strategik rejalashtirishning uchinchi asosiy g'oyasi - bu mehmonxona firmasining har bir sohasi uchun uzoq muddatli maqsadlariga erishish uchun katta rejani ishlab chiqish zarurati. Barcha raqobatchilar ko'rib chiqilganda hech qanday strategiyani maqbul deb hisoblash mumkin emasligi sababli, har bir firma mehmondo'stlik bozoridagi mavqei va maqsadlari, resurslari va potentsialidan kelib chiqib, o'zini birinchi o'ringa qo'yishi kerak.
Mehmonxona sohasidagi strategik rejalashtirish mexanikasini tushunish uchun barcha yirik korporatsiyalar to'rtta tashkiliy darajani o'z ichiga olganligini yodda tutish kerak: korporativ, bo'lim, korxona va do'kon.
So'nggi paytlarda, bu qatlamlik, ayniqsa, Marriott, Disney kabi kompaniyalarda mehmondo'stlik sanoatida tobora yaqqol namoyon bo'ldi. Korporatsiya shtab-kvartirasi har bir bo'limga qanday resurslarni yo'naltirish kerakligini, aniq korxonalarni ochish va qaysilarini tugatish kerakligini belgilaydigan umumiy strategik rejani ishlab chiqishga mas'uldir. Har bir bo'linma ajratilgan mablag'ni o'z korxonalari o'rtasida taqsimlab, reja tuzadi. Har bir korxona, o'z navbatida, kelajakda foyda olishni kafolatlashi mumkin bo'lgan o'z rejasini ishlab chiqadi. Va nihoyat, mehmonxona korxonasi tarkibidagi seminar darajasida (ishlab chiqarish liniyasi, uchastka) mahsulot bozorida seminar maqsadlarini amalga oshirish rejasi ishlab chiqiladi. Ushbu rejalar turli xil tashkiliy darajalarda amalga oshiriladi, natijalar nazorat qilinadi va baholanadi va kuzatilgan kamchiliklarni bartaraf etish choralari ko'riladi.
Strategik rejalashtirishning asosiy joylaridan biri bu maqsadlarni shakllantirishdir. Korxona maqsadlari quyidagi talablarga javob berishi kerak:
1) ierarxik tizim shaklida, eng muhimidan boshlanib, eng ahamiyatsiziga qadar taqdim etilishi;
2) rejalashtirilgan o'sishning miqdoriy ko'rsatkichlarini o'z ichiga olishi va aniq raqamlar va muddatlarni ko'rsatishi;
3) menejmentning yaxshi niyatlaridan emas, balki biznesni tahlil qilish, uning imkoniyatlari va raqobatbardosh ustunliklaridan kelib chiqib, realistik bo'lishi;
4) izchil bo'lishi, masalan, bozor ulushining uzoq muddatli o'sishini va kompaniya daromadlarining doimiy o'sishini ta'minlab turadi.
Yuqorida aytib o`tilgan barcha yondashuvlar,qoidalarga rioya qilgan holda strategik rejani puxta tuzib,uni ommaga,turistlarga sotish mumkin.


Xulosa.
Xulosa o`rnida shuni aytamanki qaysidir sohada ishlashdan qat`I nazar xato qilishdan qor`qmaslik kerak.Chunki xota qilib inson qaysidir sohada tajriba orttiradi,agar qandaydir biznes yoki bir innovatsiya yaratishdan oldin tajribasai bo`lmagan inson birinchi marta bu ish bilan shug`ullanayotgan bo`lsa unda kichikroq innovatsiya yoki biznes yaratishi kerak,chunki tajribasiz hodim hali foyda zararlarini bilmaydi shu uchun bankrotga uchrash ehtimoli yuqori bo`ladi.
Innovatsion faoliyatga keladigan bo`lsam,innovatsiya albatta yaxshi lekin yaxshi tomonlariga ko`ra zarar tomonlariyam ko`p,bu asosiy yomon tomoni esa insonlarning hayotini yaxshilayman deb qaysidir insonlar ishsiz qoladi,shuningdek insonlar dangasalashadi.Shundan kelib chiqib faqat innovatsiyaga ur`gu berilaversa buni oqibati unchalik ham yaxshi bo`lmaydi.Ma`lum bir innovatsiyani yaratishdan oldin uning qanchalik zararini inobatga olish juda muhim,faqat pul deb pulga o`ch bo`lib yaratilgan innovatsiya foydadan zararga ishlamasligi kerak.Xullas qilib aytganda innovatsiyani yaratishdan oldin tajribali biznesmenla bilan maslahatlashib,aholining ehtiyojidan kelib chiqib ma`lum innovatsiyani yaratish kerak.