Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

U
mumiy grammatik ma’nosiga koʻra harakat va holatni 
nomlaydigan soʻz turkumiga fe’l deyiladi.
 
YODDA TUTING.
Fe’llardan anglashilgan harakat va holat 
ma’lum shaxs yoki narsa tomonidan bajariladi. Ana shu shaxs 
yoki narsa harakatning bajaruvchisi sanaladi. M.: Oʻqituvchi dars 
oʻtayapti. Bunda harakatning bajaruvchisi shaxs. Mashina yurayapti. 
Bu gapda esa harakatning bajaruvchisi predmetdir. 
 
Harakat va holat fe’llari 
 
Fe’l nimani atab kelishiga koʻra ikkiga boʻlinadi: 
1. Harakat fe’li. 
2. Holat fe’li. 
Harakat fe’li – shaxs va narsalarning jismoniy faoliyat 
natijasida roʻy bergan harakatni bildiruvchi fe’ldir. M.: yugurmoq, 

---

124 
arralamoq, kiymoq, oʻtirmoq, kesmoq, sindirmoq, chopmoq, 
sug’ormoq, gapirmoq, tashlamoq, qimirlamoq, yiqilmoq. 
➢ Holat fe’li – kishlarning ichki kechinmalari (uyalmoq, 
rohatlanmoq) va narsalarning bir holatdan ikkinchi holatga oʻtish 
jarayonini ifodalovchi fe’llaridir. M.: unmoq, qizarmoq, soʻlmoq, 
yasharmoq, qotmoq, oʻylamoq, jimirlamoq, fikrlamoq, ikkilanmoq. 
 
Qoʻshimcha ma’lumot. Harakat hamda holat fe’llari qanday 
harakat-holatni ifodalashiga koʻra ichki ma’no guruhlariga boʻlinadi.
1. Aqliy faoliyat fe’llari: fikrlamoq, anglamoq, tushunmoq, 
fahmlamoq. 
2. Jismoniy faoliyat fe’llari: chopmoq, sakramoq, siljitmoq, tikmoq. 
3. Nutqiy faoliyat fe’llari: soʻzlamoq, gapirmoq, shivirlamoq. 
4. Holat fe’llari: uxlamoq, charchamoq, quvonmoq. 
Bilib oling! Fe’lning UGM si turli manbalarda turlicha tasnif 
qilingan. M.: