1.Yumush fe’llari: ishladi, mehnat qildi, ter toʻkdi (v.b.). 2. Tafakkur fe’llari:oʻylaydi, oʻqidi, kashf qildi. 3. Ruhiy holat fe’llari:kuldi, xursand boʻldi, qaygʻurdi, iztirob chekdi. 4. Sezgi fe’llari:sezdi, his qildi. 5. Nutq fe’llari:gapirdi, soʻzladi, bayon qildi, ifoda qildi, mingʻirladi, toʻngʻilladi. 6. Ishora fe’llari:imo qildi, labini burdi, koʻzini qisdi. 7. Jismonoy holat fe’llari:oʻgʻridi, isitma chiqdi, xastalandi, soʻgʻaydi, kuchaydi, charchadi. 8. Tabiiy holat fe’llari:eridi, muzladi, yetdi, uxladi. 9. Koʻrish fe’llari:qaradi, koʻrdi, boqdi, termuldi.
Bilib oling! Bu fe’llar harakat-holat ma’nosini qanday ifodalashi
bilan bir-biridan farq qiladi: 1. Harakat-holatning kuchli-kuchsizligiga koʻra farqlanishi: jilmaymoq – kulimsiramoq – kulmoq. 2. Ijobiy va salbiy bahoga ega boʻlishiga koʻra: kulmoq – tirjaymoq; soʻzlamoq – toʻngʻillamoq – mingʻirlamoq. 3. Uslubiy xoslanishiga koʻra: kulmoq (umum iste’moldagi soʻz) – tabassum qilmoq (badiiy uslubga xos), soʻzlamoq (umum
iste’moldagi soʻz) – nutq irod etmoq (badiiy uslubga xos). Ma’rifiy ma’lumot! Alisher Navoiy asarlarida bosh soʻzi
bilan bogʻliq fe’llarni bilib olsak, yaxshi boʻlar edi. Ular:
125
Bosh oqarmoq – sochi oqarmoq, qartaymoq.
Bosh olib chiqmoq – hamma narsaning bahridan oʻtmoq, kechmoq,
tark qilmoq.
Bosh uchurmak, bosh tushurmak – oʻdirmoq, boshini kesmoq.
Bosh ura kirishmoq – koʻrina boshlamoq.
Bosh ogʻirlamoq – bosh olmoq, oʻldirmoq.
