Buxoro davlat universiteti texnologik va professional

Foydanilgan adabiyotlar: 
1. Egamberdiyeva N., Xodjayev B. Pedagogikaning ayrim dolzarb muammolari: 
mohiyat, ta’lim va yechim. –Toshkent: “Fan va texnologiya” nashryoti, 2013.-
B.18. 
2. Ishmuhammedov P., Yo’ldashev M. Ta’lim va tarbiya innovatsiyon pedagogic 
texnologiyalar. –Toshkent: 2013. –B.11. 
3. Muslimov N., Usmonbekova U., va boshq. Innovatsiyon ta’lim texnologiyalari. 
–Toshkent: 2015.-B.58. 
4. Tolipov O’., Usmonboyeva M. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari. 
–Toshkent: Fan, 2006. 
5. Shukurova B. B. “Zamonaviy ta’limda innovatsion usullar”. Maqola: “Texnika 
va texnologik fanlar sohalarining innovatsion masalalari” xalqaro amaliy 
konfrensiya. 319-329-betlar.
UZLUKSIZ TA’LIMDA O’QUVCHILARNI KASB-HUNARGA 
YO’NALTIRISH ORQALI HAYOTGA TAYYORLASH 
U.Turamuratov
TDPU Termiz filiali Pedagogika fakulteti
Yoshlar bilan ishlash bo’yicha dekan o’rinbosari 
 M.Barotova
TDPU Termiz filiali talabasi 
O’sib kelyotgan yosh avlodni kasbga yo’naltirish hamisha davlatimiz, 
siyosatimiz oldida turgan ustivor masalalardan sanalib kelingan. Mazkur jarayonni 
amalga 
oshirish 
uchun 
farzandlarimizning 
ota-onalari 
hamda 
ta’lim 
muassasalarining o’rni va u yerda faoliyat olib borayotgan o’qituvchilar hamda 
amaliyotchi psixologlarning faoliyati katta ahamiyatga ega. Ushbu maqolada 
o’quvchilarni kasbga to’g’ri yo’naltirishdagi mavjud muammolar, amaliyotdagi 
kamchiliklar ularni bartaraf etish yo’llari haqida qisqacha fikr yuritilgan. 
Bugungi kunda mamlakatimiz shuhratiga shuhrat qo’shayotgan, xalqimiz 
faxr-iftixori bo’lgan yoshlar safi tobora kengayib borayapti. Bu bejiz emas, albatta. 
Chunki, yurtimizda yoshlarga ko’rsatilayotgan e’tibor va g’amxo’rlik ular o’z 
iqtidorini namoyon etib, mustaqil hayotni dadil qadamlar bilan boshlashiga zamin 
yaratayapti. Umumta’lim maktablarining 9-sinf bitiruvchilarini ta’limning keying 
bosqichiga to’liq qamrab olish, kasb-hunar kollejini tamomlagandan so’ng ularni 
ish bilan ta’minlash borasida olib borilayotgani keng ko’lamli ishlar zamirida ham 
mana shu ezgu maqsad mujassam. 
Ma’lumki, kasb tanlash, kasbga yo’naltirish, kasb-hunar tarbiyasi masalalari 
tasavvuf ilmi bilan uyg’unlashgan Sharq pedagogikasida ming yillar davomida 
xalqimiz ma’naviyatining shakllanishida muhim manba bo’lib kelgan “Qur’oni 

---

210 
karim”, Hadisi shariflarda, shuningdek, buyuk mutafakkirlar Muhammad Ismoil 
al-Buhoriy, Muhammad Iso at-Termiziy, Mahmud Qoshg’ariy, Abu Nasr Forobiy, 
Yusuf xos Hojib, Husayn Voiz Koshifiy, Amir Temur, Alisher Navoiyning ilmiy 
merosida nodir fikrlar tarzida o’z ifodasini topgan.[1] 
Mazkur fikrlarning tasdig’ini Abu Rayhon Beruniyning o’qituvchi 
faoliyatiga bergan izohidan ham ko’rishimiz mumkin bo’ladi. Beruniy yoshlarni 
o’qitish uchun o’qituvchi tanlash ota-onaning birinchi va asosiy vazifasi deb 
bilgan.
Darhaqiqat, Abdulla Avloniy o’qituvchining shaxsiy va kasbiy fazilatlariga 
keng ta’rif berib: tarbiyachining shaxsiy fazilatlari, ya’ni axloqli, odobi, 
bilimdonligi, ziyrakligi, topqirligi, farosatliligi, aql-zakovatliligi ta’lim tarbiya 
jarayoni uchun asosiy negiz bo’lisa, ijodiy izlanish o’qish va o’qitishning yangi 
shakl, uslub hamda vositalarini qidirish o’qituvchining eng muhim kasbiy 
sifatlaridan ekanligini uqtiradi. Bu bilan Abdulla Avloniy o’qituvchi faoliyatiga 
nisbatan akmeologik yondashuvni o’z davri qiyofasida olg’a suradi.[2] 
Abdurauf Fitratning asarlarida ham ta’lim-tarbiya masalalariga alohida 
e’tibor beriladi.
Mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga muvofiq uzluksiz ta’lim tizimini 
takomillashtirish va yuqori malakali kadrlar tayyorlash, ta’lim xizmatlarining 
ochiqligi va sifati masalalariga davlat tomonidan alohida e’tibor qaratilmoqda.
O’tgan yillarda kasb-hunar ta’limini rivojlantirish, ta’lim jarayonini 
modernizatsiyalash va mazmunini yangilashni ta’minlash maqsadida uning 
huquqiy bazasini mustahkamlash bo’yicha kompleks chora-tadbirlar amalga 
oshirildi, iqtidorli yoshlarning xalqaro va respublika olimpiadalari hamda 
tanlovlarda salmoqli natijalarga erishishlarida ularni manzili qo’llab-quvvatlash 
bo’yicha qator tizimli chora-tadbirlar ko’rildi. 
Kasb-hunarga yo’naltirilishdan maqsad o’sib kelayotgan yosh avlodni ongli 
ravishda kasb tanlashga tayyorlashdir. Ularni kasb hunarga yo’naltirish orqali, 
bo’lajak kasbiy qarorlarni shakillantirish, kasbni erkin va mustaqil tanlashlari 
uchun kasb-hunarga yo’naltirish ishlariga mustahkam zamin yaratuvchi ilmiy-
amaliy tizim sifatida qarash lozim. Bu tizim orqali har bir o’quvchi shaxsini 
kasbga yo’naltirishda individual xususyatlarni ham xalq xo’jaligi manfaatlari 
nuqtai nazardan mehnat resurslarini to’laqonli ta’minlash zaruratini hisobga olish 
kerak.[3]
Texnologiya fani o’qituvchisi texnologik ta’lim jarayonida kasb va mehnat 
turlari 
haqidagi 
ma’lumotlarni muayyan mavzularga bog’lagan holda 
o’quvchilarga yetkazishi lozim. O’quvchilarning qiziqishlariga asoslangan holda 
o’tkaziladigan mashg’ulotlar orasida muayyan kasblarga oid to’garaklar alohida 
o’rin egallaydi. Bunday to’garaklar aksariyat hollarda mehnat va kasb ta’limi 
o’qituvchilari tomonidan olib boriladi.